Jakiego artykułu szukasz?

Wady postawy ciała – problem jednostki czy ogółu?

Nieprawidłowa postawa ciała usposabia do występowania dolegliwości bólowych kręgosłupa. Dzieje się to szczególnie wtedy, gdy nieprawidłowościom postawy ciała towarzyszy wykonywanie czynności zawodowych w nieergonomicznych pozycjach.
Wady postawy ciała – problem jednostki czy ogółu?

Wady postawy to częsty problem w populacji dzieci i młodzieży [1,2,3]. Nie są one defektem wyłącznie kosmetycznym, lecz bardzo często przynoszą w przyszłości poważne skutki zdrowotne.

Nieprawidłowa postawa ciała usposabia do występowania dolegliwości bólowych kręgosłupa. Dzieje się to szczególnie wtedy, gdy nieprawidłowościom postawy ciała towarzyszy wykonywanie czynności zawodowych w nieergonomicznych pozycjach [4]. Zazwyczaj ból pojawia się dość późno w stosunku do początku rozwoju nieprawidłowości postawy ciała. Prawdopodobnie zależy to od zdolności adaptacyjnych danej osoby.

Osoby dorosłe zapominają, że przyczyną ich dolegliwości bólowych, często uniemożliwiających prowadzenie pracy zawodowej, mogą być wady postawy ciała, które powstały dużo wcześniej. Wady postawy stały się poważnym problemem społecznym. Postawa ciała definiowana jest przeważnie jako sposób trzymania się człowieka w swobodnej pozycji stojącej, albo swobodny układ ciała w tej pozycji, uwarunkowany podłożem morfologicznym, funkcjonalnym oraz odpowiednim nawykiem ruchowym [5]. Postawa ciała zmienia się w ciągu życia człowieka, w ciągu dnia, zależy od jego emocji i wielu innych czynników. W nowym ujęciu postawa ciała musi być również postrzegana i badana jako akt dynamiczny polegający na umiejętności utrzymaniu odpowiedniego układu ciała wbrew sile grawitacji i w niekorzystnych warunkach równowagi chwiejnej.

Należy pamiętać, że problem wad postawy nie rozpoczyna się u dziecka już spionizowanego. Istotne znaczenie dla postawy ciała ma szereg czynników z najwcześniejszych etapów rozwoju za które odpowiadają rodzice, opiekunowie. W pierwszych miesiącach życia dziecka każdy rodzaj aktywności musi nosić znamiona symetrii (noszenie, układanie, pielęgnacja itp.). Opieka nad dzieckiem powinna nosić znamiona prewencyjnej stymulacji rozwoju prawidłowego. Konieczna jest wnikliwa obserwacja rozwoju, zachowań ruchowych i w razie potrzeby wczesna interwencja specjalistów, gdyż wiele wad postawy wynika z zaburzonego rozwoju ruchowego. Dużym zagrożeniem dla postawy ciała jest przyspieszania przez rodziców, opiekunów procesu pionizacji u niemowląt. Powoduje to niekontrolowane, bardzo często nieprawidłowe sposoby radzenia sobie z grawitacją a to w konsekwencji może być przyczyną wad postawy ciała.

Kształtowanie prawidłowej postawy u dzieci kilkuletnich polega na stosowaniu zasady wszechstronności form aktywności i ćwiczeń fizycznych oraz odpowiedniego doboru różnych bodźców ze środowiska zewnętrznego. Ważnym jest aby różne czynności ruchowe wykonywane były w prawidłowej pozycji. Należy zwrócić uwagę żeby w tworzący się wzorzec postawy nie zostały wbudowane nieprawidłowe sytuacje posturalne czyli nie wytworzył się nawyk nieprawidłowej postawy ciała [6].

W ostatnim czasie zaczął znikać obraz ucznia siedzącego w prawidłowej pozycji w ławce szkolnej a jego miejsce zajął uczeń „leżący” na ławce podczas pisania, gdyż „jest mu tak wygodnie”. Należy pamiętać, że m.in. przyjmowanie takiej pozycji jest ściśle związane z pobudzeniem układu nerwowego, od którego zależy m.in. napięcie mięśniowe. Poważny problem w dzisiejszych czasach stanowią: sedenteryjny tryb życia dzieci i zwolnienia z lekcji wychowania fizycznego z błahych powodów. Dużą rolę w rozwiązaniu tego problemu pełnią m.in. nauczyciele wychowania fizycznego i edukacji wczesnoszkolnej realizując zagadnienia edukacji zdrowotnej.

Dużym utrudnieniem we wczesnym rozpoznaniu wad postawy jest długi czas oczekiwania na wizytę u lekarza specjalisty a czasami również jakość badania postawy ciała, która w wielu przypadkach opiera się tylko na ocenie wzrokowej postawy ciała a nie bierze pod uwagę wnikliwego wywiadu (np. wykluczenie problemu dysplazji stawu biodrowego), oceny ruchomości kręgosłupa itp. Omawiając problem korekcji wad postawy należy również podjąć temat różnicy w wykształceniu nauczyciela wychowania fizycznego i fizjoterapeuty. Powoduje to zróżnicowanie w patrzeniu na postawę ciała człowieka przez te dwie grupy zawodowe i dlatego wymaga ścisłej współpracy między nimi.

Nadrzędną rolę w sterowaniu ciałem człowieka pełni układ nerwowy a zespołami wykonawczymi są układ mięśniowy i kostno-stawowy. Wiele zaburzeń w postawie ciała wynika z zaburzeń układu nerwowego i z tymi właśnie zaburzeniami świetnie poradzi sobie fizjoterapeuta pracując w oparciu o wiedzę z zakresu neurofizjologii. Dla niego również przeznaczone będzie prowadzenie ćwiczeń i metod fizjoterapeutycznych u dzieci, które w wywiadzie mają m.in. zaburzenia napięcia mięśniowego we wczesnym okresie życia, zwichnięte biodro, dysplazję, skoliozę. Nauczyciele wychowania fizycznego mają natomiast olbrzymią rolę w prowadzeniu ćwiczeń u dzieci z nadwagą, słabym układem mięśniowym powstałym na skutek siedzącego trybu życia.

Należy zdawać sobie sprawę, że prowadząc zajęcia w szkole jest bardzo trudno dobrać jednolicie grupę. Prowadzenie takich samych ćwiczeń u dzieci z różnymi nieprawidłowościami nasili u nich problem. Koniecznym zatem wydaje się stworzenie narzędzia selekcji w szkole i wyznaczenie zespołu osób, które wskażą kierunek pracy z dzieckiem tj. pod okiem fizjoterapeuty, nauczyciela wychowania fizycznego.

Prowadzenie zajęć z zakresu korekcji postawy ciała na Wydziale Wychowania Fizycznego SWPW stworzyło mi - fizjoterapeucie możliwość pokazania przyszłym nauczycielom wychowania fizycznego, jak ważną rolę pełnią w zespole osób dbających o postawę ciała dzieci. Cieszy mnie fakt, że nasi absolwenci wielokrotnie już nawiązali wspólny język z lekarzami, fizjoterapeutami, rodzicami i dziećmi. Dało to możliwość wczesnego wychwycenia nieprawidłowości w postawie ciała dziecka, w kilku przypadkach wspólnego określenia zakresu ćwiczeń wykonywanych przez dziecko podczas lekcji wychowania fizycznego. Współpracując można zminimalizować odsetek dzieci zwalnianych z zajęć wychowania fizycznego „z powodu wady postawy”. Rolą nauczyciela wychowania fizycznego jest znalezienie dla dziecka takiej formy ruchu, która nie zniechęci go do zajęć wychowania fizycznego i pokazanie mu, że mimo wady postawy, jest dobre w tym co robi. Wyeliminuje to chęć dzieci i rodziców do poszukiwania pretekstu do zwalniania z zajęć wychowania fizycznego.

Kilkunastoletnie doświadczenie w pracy z dzieckiem z wadą postawy pozwala mi stwierdzić, że duży odsetek dzieci nie ma wiedzy na temat swojej postawy ciała, nie wiedzą jak wyglądają. Dopiero pokazanie im ich sylwetki na zdjęciu uświadamia im na czym polega ich problem, co muszą skorygować, jak ustawić poszczególne elementy narządu ruchu. Zatem tematyka zajęć z edukacji zdrowotnej na wszystkich etapach nauczania powinna zawierać informacje dotyczące postawy ciała, nawyków ruchowych i ergonomii wykonywanych czynności. Program kultury fizycznej na lekcjach wychowania fizycznego lub zajęć korekcyjnych u wszystkich dzieci powinien zawierać ćwiczenia kształtujące nawyk prawidłowej postawy ciała. Problem profilaktyki, diagnostyki i korekcji wad postawy ciała to problem jednostki ale także problem ogółu. Jest to problem złożony i wymaga udziału, współpracy oraz „współodpowiedzialności” wielu osób (m.in. rodziców, nauczycieli, lekarzy POZ, lekarzy specjalistów, fizjoterapeutów, psychologów, pedagogów specjalnych, a także samych dzieci).

dr Daria Domosławska, specjalista fizjoterapii

Wykładowca na Wydziale Wychowania Fizycznego

Szkoły Wyższej im. Pawła Włodkowica w Płocku

Piśmiennictwo:

1. KluszczyńskiM. (2007) Częstość występowania wad postawy ciała i asymetrii grzbietu w populacji dzieci wiejskich, „Fizjoterapia Polska” ,7, 1(4).

2. Prętkiewicz-AbacjewE., E. Zeyland-Malawka, A.Wróblewska (1997) Nieprawidłowości postawy ciała u dzieci i młodzieży szkół gdańskich, „Pediatria Polska”, 11(30).

3. Kania –GudzioT., M. Wiernicka (2002) Ocena postawy ciała dzieci w wieku 7-15 lat na podstawie wybranej losowo szkoły podstawowej miasta Poznania, „Nowiny Lekarskie”, 71, 2-3.

4. Nowotny J., O. Nowotny-Czupryna, A. Brzęk, A. Kowalczyk, K. Czupryna (2011) Postawa ciała z zespoły bólowe kręgosłupa, „Ortopedia, traumatologia, rehabilitacja”, 1(6), 13, 59-71.

5. Kutzner-Kozińska M. (2005) Proces korygowania wad postawy, AWF, Warszawa.

6. StodolnyJ. (2000) Choroba przeciążeniowa kręgosłupa-epidemia naszych czasów, Natura, Kielce.

Komentarze (1)

Marcin88
Jeśli ktoś szuka studiów podyplomowych z zakresu korekcji wad postawy to WSKZ jest najlepszą opcją. Mają szeroki wybór kierunków, przystępne ceny, a naukę realizuje się w formie e-learningu. Dokumenty otrzymałem w błyskawicznym tempie. Polecam
07.08.2020
  • Uniwersytet Zielonogórski
  • Wyższa Szkoła Turystyki i Ekologii w Suchej Beskidzkiej
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
  • Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
  • Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości w Krakowie
  • Pomorska Szkoła Wyższa w Starogardzie Gdańskim
  • Akademia Nauk Stosowanych TWP w Szczecinie
  • Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
  • Polsko-Japońska Akademia Technik Komputerowych w Warszawie
  • Akademia Nauk Stosowanych im. H. Cegielskiego w Gnieźnie, Uczelnia Państwowa
  • Powiślańska Szkoła Wyższa Filia w Kościerzynie
  • Wyższa Szkoła Zarządzania i Psychologii w Poznaniu
  • Akademia Zamojska
  • Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
  • Uniwersytet Szczeciński
  • Wyższa Szkoła Zdrowia w Gdańsku
  • Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
  • Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
  • Akademia Nauk Stosowanych im. prof. E. Lipińskiego w Kielcach
  • Warszawska Akademia Medyczna Nauk Stosowanych
  • Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
  • Uniwersytet Gdański
  • Europejska Uczelnia Społeczno-Techniczna im. Roberta Schumana w Radomiu
  • Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
  • Społeczna Akademia Nauk w Warszawie
  • Sopocka Akademia Nauk Stosowanych
  • Akademia Nauk Stosowanych w Nowym Targu
  • Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie
  • Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie
  • Warszawska Uczelnia Medyczna im. Tadeusza Koźluka
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Warszawska Wyższa Szkoła Biznesu
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych im. Ignacego Mościckiego w Ciechanowie
  • Collegium Humanum w Poznaniu
  • Akademia Górnośląska im. Wojciecha Korfantego w Katowicach
  • Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
  • Uniwersytet Morski w Gdyni
  • Wyższa Szkoła Sztuki i Projektowania w Łodzi
  • Akademia Nauk Stosowanych im. Stanisława Staszica w Pile
  • Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania w Warszawie
  • Akademia Pożarnicza w Warszawie
  • Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie
  • Uniwersytet SWPS Katowice
  • Collegium Humanum w Rzeszowie
  • Wojskowa Akademia Techniczna im. J. Dąbrowskiego w Warszawie
  • Gdańska Szkoła Wyższa
  • Collegium Humanum w Szczecinie
  • Szkoła Wyższa Ekonomii i Zarządzania w Łodzi
  • Uniwersytet Kaliski
  • Uniwersytet Rzeszowski
  • Akademia Sztuki Wojennej w Warszawie
  • Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie
  • Collegium Da Vinci w Poznaniu
  • Wyższa Szkoła Prawa we Wrocławiu
  • Collegium Civitas w Warszawie
  • Powiślańska Szkoła Wyższa Filia w Toruniu
  • Menedżerska Akademia Nauk Stosowanych w Warszawie
  • Collegium Humanum w Kielcach
  • Akademia Nauk Stosowanych w Raciborzu
  • Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
  • Powiślańska Szkoła Wyższa
  • Collegium Humanum w Lublinie
  • Wyższa Szkoła Kształcenia Zawodowego
  • Akademia Mazowiecka w Płocku
  • Lubelska Akademia WSEI
  • Wyższa Szkoła Biznesu i Nauk o Zdrowiu, Filia w Rybniku
  • Politechnika Morska w Szczecinie
  • Międzynarodowa Akademia Nauk Stosowanych w Łomży
  • Akademia WSB w Dąbrowie Górniczej
  • Uczelnia Społeczno - Medyczna w Warszawie
  • Akademia Medycznych i Społecznych Nauk Stosowanych w Elblągu
  • Politechnika Świętokrzyska w Kielcach
  • Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego
  • Uniwersytet Wrocławski
  • Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
  • Wyższa Szkoła Biznesu National-Louis University w Nowym Sączu
  • Warszawska Uczelnia Ekonomiczna
  • Uniwersytet Ignatianum w Krakowie
  • Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte w Gdyni
  • Wyższa Szkoła Biznesu i Nauk o Zdrowiu w Łodzi
  • Uniwersytet w Siedlcach
  • Politechnika Śląska
  • Politechnika Łódzka
  • Uczelnia Nauk Społecznych w Łodzi
  • Wydział Inżynierii Lądowej Politechnika Krakowska
  • Akademia Ateneum w Gdańsku
  • Krakowska Wyższa Szkoła Promocji Zdrowia
  • Górnośląska Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości im. K.Goduli w Chorzowie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych im. ks. B. Markiewicza w Jarosławiu
  • Wyższa Szkoła Biznesu National-Louis University, Filia w Tarnowie
  • Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
  • Wszechnica Polska Akademia Nauk Stosowanych w Warszawie
  • Wrocławska Wyższa Szkoła Informatyki Stosowanej HORYZONT
  • Lotnicza Akademia Wojskowa w Dęblinie
  • Akademia Medyczna Humanum w Warszawie
  • Uniwersytet Medyczny w Łodzi
  • Wyższa Szkoła Inżynierii i Zdrowia w Warszawie
  • Akademia Sztuk Pięknych im. E. Gepperta we Wrocławiu
  • Europejska Wyższa Szkoła Prawa i Administracji w Warszawie
  • Uniwersytet Radomski im. Kazimierza Pułaskiego
  • Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa Publicznego i Indywidualnego Apeiron w Krakowie
  • Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
  • Uniwersytet Pomorski w Słupsku
  • Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera w Krakowie
  • Warszawska Szkoła Zarządzania - Szkoła Wyższa
  • Wyższa Szkoła Nauk o Zdrowiu w Bydgoszczy
  • Powiślańska Szkoła Wyższa Filia w Gdańsku
  • Collegium Humanum w Warszawie
  • Collegium Humanum we Wrocławiu
  • Uczelnia Techniczno-Handlowa im. Heleny Chodkowskiej w Warszawie
  • VIAMODA Szkoła Wyższa w Warszawie
  • Akademia WIT w Warszawie
  • Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
  • Uniwersytet Łódzki Wydział Zarządzania
  • Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych w Warszawie
  • Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie
  • Politechnika Poznańska
  • WSPiA Rzeszowska Szkoła Wyższa
  • Collegium Humanum w Katowicach
  • Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
  • Akademia Tarnowska
  • Bydgoska Szkoła Wyższa
  • Collegium Humanum w Gdańsku
  • Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
  • Uniwersytet Śląski w Katowicach
  • Wrocławska Akademia Biznesu w Naukach Stosowanych
  • Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki
  • Gdański Uniwersytet Medyczny
  • Politechnika Częstochowska
  • Akademia Nauk Stosowanych w Nowym Sączu
  • Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza
  • Wyższa Szkoła Logistyki w Poznaniu
  • Akademia Śląska w Katowicach
  • Uniwersytet Wirtualnej Edukacji
  • Wydział Fizyki, Uniwersytet w Białymstoku
  • Wyższa Szkoła Administracji i Biznesu im. E. Kwiatkowskiego w Gdyni
  • Collegium Polonicum w Słubicach, UAM w Poznaniu
  • Polsko-Japońska Akademia Technik Komputerowych, Filia w Gdańsku
  • Uczelnia Łazarskiego w Warszawie
  • Społeczna Akademia Nauk w Łodzi
  • Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
  • Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy
  • Wyższa Szkoła Biznesu i Nauk o Zdrowiu, Filia w Szczawnie-Zdroju
  • Europejska Uczelnia Społeczno-Techniczna im. Roberta Schumana, Wydział w Warszawie
  • Wydział Nauk o Polityce i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Opolskiego
  • Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
  • Niepubliczna Wyższa Szkoła Medyczna we Wrocławiu