Poświęcenie się w imię wyższych wartości – pytania jawne na maturę

Pytania jawne - opracowanie

Poświęcenie się w imię wyższych wartości. Omów zagadnienie na podstawie Mitologii (cz. I Grecja) Jana Parandowskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Poświęcenie się w imię wyższych wartości jest jednym z fundamentalnych motywów obecnych w kulturze od jej najdawniejszych początków. Mitologia grecka, opisana przez Jana Parandowskiego ukazuje starożytnych bohaterów, którzy rezygnują z własnego szczęścia, wolności, a nawet życia, aby pozostać wiernymi ideałom takim jak dobro wspólne, miłość, lojalność, honor czy troska o ludzkość. Postawy te pokazują, że w świecie mitów wartości duchowe i moralne często stoją wyżej niż biologiczne przetrwanie jednostki.

Najbardziej znanym i symbolicznym przykładem poświęcenia jest Prometeusz. Tytan ten, kierując się współczuciem wobec ludzi, wykrada ogień z Olimpu i przekazuje go ludzkości. Ogień staje się symbolem postępu, wiedzy, cywilizacji i niezależności człowieka. Prometeusz działa wbrew woli Zeusa, świadomie narażając się na surową karę. Jego czyn nie wynika z egoizmu ani pragnienia władzy, lecz z głębokiego przekonania, że dobro ludzi jest wartością nadrzędną. Kara, jaka go spotyka – przykucie do skały Kaukazu i wieczna męka – ukazuje ogrom jego poświęcenia. Prometeusz cierpi niewinnie, lecz nie wyrzeka się swojego wyboru. W micie staje się symbolem altruizmu, buntu przeciw niesprawiedliwej władzy oraz gotowości do ofiary w imię wyższych ideałów.

Kolejnym ważnym przykładem jest Ifigenia, córka Agamemnona. Aby Grecy mogli wyruszyć na wojnę trojańską, bogini Artemida żąda ofiary z dziewczyny. Początkowo Ifigenia zostaje podstępnie zwabiona, jednak ostatecznie akceptuje swój los. Jej decyzja jest dramatyczna, ponieważ oznacza rezygnację z młodości, przyszłości i życia. Ifigenia poświęca się w imię dobra wspólnego – powodzenia wyprawy i honoru ojczyzny. Jej postawa ukazuje tragiczny konflikt między szczęściem jednostki a interesem zbiorowości. Poświęcenie Ifigenii nie jest buntem, lecz świadomym wyborem, który nadaje jej postaci wymiar heroiczny.

Motyw poświęcenia odnajdujemy także w micie o Alkestis, żonie Admeta. Gdy Admet ma umrzeć, bogowie pozwalają mu zachować życie pod warunkiem, że ktoś inny odda je za niego. Alkestis decyduje się na ten krok, kierując się miłością i wiernością małżeńską. Jej ofiara ma charakter prywatny i emocjonalny, a nie polityczny czy społeczny. Pokazuje, że poświęcenie w imię wyższych wartości może dotyczyć także relacji międzyludzkich. Alkestis stawia szczęście ukochanej osoby ponad własne istnienie, co czyni jej postawę jedną z najbardziej poruszających w mitologii.

Warto zwrócić uwagę, że w mitologii greckiej poświęcenie często wiąże się z cierpieniem i nie gwarantuje nagrody. Bohaterowie podejmują ryzyko, nie mając pewności, że ich ofiara zostanie doceniona lub zrozumiana. To podkreśla tragiczny wymiar ludzkich wyborów i pokazuje, że prawdziwe wartości wymagają odwagi i gotowości do poniesienia konsekwencji.

Poświęcenie się w imię wyższych wartości - konteksty

Jako kontekst można przywołać Biblię, a zwłaszcza postać Jezusa Chrystusa. Podobnie jak Prometeusz, Chrystus świadomie przyjmuje cierpienie i śmierć, aby ocalić ludzkość. Jego ofiara ma charakter zbawczy i jest motywowana miłością do ludzi. Obie postacie łączy niewinność, świadomość nadchodzącej męki oraz przekonanie, że istnieją wartości ważniejsze niż życie jednostki. Różni je jednak źródło poświęcenia: Prometeusz buntuje się przeciw władzy Zeusa, natomiast Chrystus działa w posłuszeństwie wobec Boga. Porównanie to pokazuje, że motyw ofiary w imię wyższych wartości jest ponadczasowy i obecny w różnych systemach kulturowych.

Motyw poświęcenia w mitologii greckiej stał się inspiracją dla późniejszej literatury, zwłaszcza romantycznej. Bohater romantyczny, podobnie jak Prometeusz, często gotów jest cierpieć w imię idei wolności, narodu czy ludzkości. Dzięki temu mity greckie zachowują aktualność i uniwersalny charakter.

Poświęcenie się w imię wyższych wartości – motyw w malarstwie

Motyw poświęcenia się w imię wyższych wartości jest często obecny w malarstwie, zwłaszcza w dziełach o tematyce religijnej, historycznej i patriotycznej, gdzie jednostka rezygnuje z własnego szczęścia, a nawet życia, dla dobra innych lub wierności ideałom.

Silnie widoczny jest on w malarstwie religijnym, np. w obrazie „Ukrzyżowanie” (w różnych ujęciach m.in. El Greca czy Rubensa), gdzie ofiara Chrystusa symbolizuje najwyższe poświęcenie w imię miłości do ludzi i zbawienia świata. Podobny sens ma „Męczeństwo św. Sebastiana” (Andrea Mantegna), ukazujące gotowość oddania życia za wiarę.

W malarstwie historycznym i narodowym motyw ten pojawia się m.in. w obrazie „Rejtan – Upadek Polski” Jana Matejki. Postać Rejtana, który samotnie protestuje przeciw rozbiorom, uosabia ofiarę jednostki poniesioną w obronie ojczyzny i zasad moralnych. Również „Śmierć generała Sowińskiego na szańcach Woli” Artura Grottgera przedstawia bohatera gotowego poświęcić życie w imię wolności narodowej.

Motyw poświęcenia ukazany w malarstwie podkreśla, że wyższe wartości – takie jak wiara, wolność, honor czy dobro wspólne – często wymagają od człowieka rezygnacji z osobistych korzyści. Sztuka wizualna, podobnie jak literatura (np. mitologia czy Biblia), utrwala ten wzorzec jako uniwersalny ideał moralny.

Podsumowując, Mitologia Jana Parandowskiego ukazuje poświęcenie jako jedną z najwyższych postaw moralnych. Bohaterowie tacy jak Prometeusz, Ifigenia czy Alkestis pokazują, że wierność wyższym wartościom często wymaga rezygnacji z własnego szczęścia, a nawet życia. Motyw ten nie tylko tłumaczy ludzkie dążenia i dramaty, lecz także kształtuje system wartości, który pozostaje żywy w kulturze do dziś.

***

Więcej treści maturalnych – Matura od A do Z

Zobacz też Niezbędnik maturzysty

Poznaj dokładnie różne Typy studiów oferowane na polskich uczelniach.

Wybierz najlepszy dla siebie Kierunek studiów oraz uczelnię, która ma go w ofercie.

Miasta akademickie oferują szeroki wachlarz form kształcenia na studiach stacjonarnych, niestacjonarnych, on-line, hybrydowych.

Nasza Wyszukiwarka uczelni, kierunków, typów studiów ułatwi podjęcie decyzji kandydatowi na studia.

Może już teraz planujesz Studia podyplomowe? Wybór programów ze wszystkich dziedzin jest imponujący.