Wesele – opracowanie lektury

Wesele – opracowanie lektury

Podstawowe informacje

Autor: Stanisław Wyspiański

Gatunek – dramat

Epoka – Młoda Polska

Data wydania: 1901 rok

„Wesele” to dramat osadzony w dworku Włodzimierza Tetmajera i jego żony Anny, położonym we wsi Bronowice koło Krakowa. Akcja utworu rozgrywa się w nocy z 20 na 21 listopada 1900 roku i nawiązuje do rzeczywistego wydarzenia – ślubu poety Lucjana Rydla z chłopką Jadwigą Mikołajczykówną.

Utwór podejmuje problematykę słabość narodu polskiego i brak jedności społecznej, konfliktu między marzeniami a rzeczywistością oraz roli tradycji, kultury i historii w kształtowaniu tożsamości narodowej.

Wesele – krótkie streszczenie

Dramat Stanisława Wyspiańskiego stanowi opowieść o weselu inteligenta Lucjana Rydla z chłopką Jadwigą Mikołajczykówną. Akcja rozgrywa się w podkrakowskiej wsi Bronowice, gdzie spotykają się przedstawiciele różnych warstw społecznych – inteligencja i chłopstwo. Podczas zabawy pojawiają się postaci symboliczne i fantastyczne, takie jak Stańczyk, Wernyhora czy Chochoł, które komentują sytuację narodową i społeczną Polski. Wesele staje się okazją do refleksji nad podziałami społecznymi, brakiem jedności narodowej oraz trudną historią kraju. Utwór łączy realizm z symboliką, ukazując zarówno radość i zabawę, jak i dramatyczne aspekty życia społecznego.

Wesele – postaci dramatu

Wybrani bohaterowie „Wesela” Wyspiańskiego to:

Pan Młody (Lucjan Rydel) to przedstawiciel inteligencji, marzyciel i idealista, który próbuje łączyć różne warstwy społeczne, jednak jego wizje często pozostają niezrealizowane, symbolizując niepokój twórczy i krytyczne spojrzenie na rzeczywistość.

Panna Młoda (Jadwiga Mikołajczykówna) uosabia młodą Polskę, łączy tradycję z nowoczesnością i pełni rolę łącznika między inteligencją a chłopstwem, jest delikatna, spokojna i niewinna.

Gospodarz (Włodzimierz Tetmajer) reprezentuje chłopstwo, jest praktyczny, przywiązany do tradycji i życia wiejskiego, a jego postawa kontrastuje z idealistycznym światem poety i inteligencji.

Gospodyni (Anna Tetmajerowa) to kobieta pracowita, rozsądna i dbająca o porządek, uosabiająca przywiązanie do tradycji oraz praktyczne podejście do życia codziennego.

Poeta (Kazimierz Tetmajer) to postać reprezentująca inteligencję artystyczną i wrażliwość twórczą. Jest marzycielem, skłonnym do refleksji nad rolą sztuki i literatury w kształtowaniu społeczeństwa. Jego obecność uwypukla kontrast między światem artystycznym a codziennym życiem chłopstwa. Poeta często stara się łączyć ludzi i przekazywać idee narodowe, choć jego działania czasami pozostają w sferze idealistycznych zamiarów.

Dziennikarz

Dziennikarz reprezentuje inteligencję miejską, świadomą społecznych problemów i historycznych uwarunkowań Polski. Jest dociekliwy, spostrzegawczy i często pełni rolę obserwatora, komentując zachowania innych bohaterów. Jego postawa uwypukla dystans między światem inteligencji a chłopstwem, a także wprowadza element refleksji nad kondycją narodową i możliwościami działania.

Żyd jest postacią pełną sprytu i przedsiębiorczości, reprezentująca warstwę miejskiego kupiectwa. Jego obecność w utworze uwypukla różnorodność społeczną oraz pokazuje napięcia i stereotypy między różnymi grupami mieszkańców wsi i miasta. Jednocześnie postać Żyda wprowadza do akcji elementy konfliktu i realistycznej oceny ludzkich zachowań.

Czepiec to postać reprezentująca prostego, twardo stąpającego po ziemi chłopa ukazującego przywiązanie do tradycji i codziennej pracy, a także naturalną mądrość ludową. Czepiec kontrastuje z intelektualnym światem inteligencji, co uwidacznia przepaść między marzeniami a rzeczywistością społeczną.

Rachela reprezentuje pamięć o krzywdach narodu żydowskiego oraz doświadczenie wyobcowania. Jest kobietą mądrą i wrażliwą, której obecność wprowadza element refleksji nad ludzką krzywdą i cierpieniem. Rachela komentuje sytuację społeczną i historyczną, uwypuklając napięcia między Polakami a Żydami. Jej postać ma charakter zarówno realistyczny, jak i symboliczny, pokazując trudne relacje między różnymi grupami społecznymi oraz konieczność zachowania pamięci historycznej.

Postaci symboliczne:

Stańczyk symbolizuje rozum i krytyczną refleksję historyczną, uosabiając mądrość oraz proroczą świadomość zagrożeń dla narodu.

Rycerz to postać reprezentująca honor, przeszłość i walkę narodową, przypominająca o bohaterskiej historii Polski i potrzebie działania.

Wernyhora jest postacią fantastyczną, symbolem marzeń i ideałów niepodległościowych, przynosi wizję jedności narodu i próby mobilizacji do czynu, która jednak w rzeczywistości nie zostaje zrealizowana.

Chochoł symbolizuje uśpiony naród i bierność społeczną, pokazując bezradność wobec historii oraz trudności w realizacji marzeń o wolności.

Wesele – najważniejsze cytaty

Istotne cytaty przypisane do poszczególnych postaci Wesela.

Poeta (Lucjan Rydel):

• „Bo i w poetach jest trochę z chłopów.” – ukazuje związek poety z rzeczywistością i próbę zrozumienia chłopstwa.
• „Niechaj żyje wesele!” – symbolizuje entuzjazm i marzenia o jedności różnych warstw społecznych.

Panna Młoda (Jadwiga Mikołajczykówna):

• „Cóż to za wesele, gdy nie ma radości?” – podkreśla delikatną wrażliwość i potrzebę harmonii.
• „Niech się wszyscy weselą!” – odzwierciedla pogodną, spokojną postawę i chęć łączenia ludzi.

Gospodarz:

• „Trzeba było wziąć sprawy w swoje ręce.” – ukazuje praktyczne podejście do życia i przywiązanie do tradycji.
• „Jak to się teraz obyczaj trzyma?” – wskazuje na kontrast między chłopstwem a inteligencją.

• „A bo chłop i ma coś z Piasta, coś z tych królów Piastów – wiele! (…) bardzo wiele, wiele z Piasta; chłop potęgą jest i basta”

Gospodyni:

• „A niech się dzieje, co chce!” – obraz kobiety rozsądnej, która stara się utrzymać porządek i kontrolę.
• „Niech będzie wszystko dobrze przygotowane.” – pokazuje dbałość o praktyczne aspekty życia codziennego.

Stańczyk:

• „Kto winien, żeśmy w tej nędzy?” – wyraża krytykę wobec narodowej bezczynności i refleksję historyczną.
• „Czuwam nad narodem.” – symbolizuje mądrość i proroczą świadomość zagrożeń dla Polski.

Rycerz:

• „Na bój, na bój, aż po zwycięstwo!” – przypomina o narodowej walce i honorze.
• „Niech pamięć o bohaterach nie zginie!” – symbolizuje historię i potrzebę działania dla dobra ojczyzny.

Wernyhora:

• „Będzie jedność narodowa!” – reprezentuje ideały niepodległościowe i nadzieję na mobilizację narodu.
• „Zasiejcie w ludziach ducha wolności.” – jego słowa mają charakter proroczy, zachęcający do czynu.

Chochoł:

• „Nie ruszajcie się, nie obudzicie nikogo.” – ukazuje bierność narodu i trudności w realizacji marzeń o wolności.
• „Śpimy snem uśpionego narodu.” – symbolizuje bierność społeczną i brak działania wobec historii.
• „Miałeś chamie złoty róg (…), ostał ci się ino sznur” - złoty róg symbolizuje szansę na zjednoczenie narodu i podjęcie walki narodowowyzwoleńczej.

Wesele – najważniejsze motywy

• motyw Polski pod zaborami – symboliczny obraz niepodległego, lecz ubezwłasnowolnionego narodu
• motyw marzeń i złudzeń – np. wizje Wernyhory pokazujące niemożność realizacji planów
• motyw konfliktu inteligencji i chłopstwa – różnice klasowe, nieporozumienia między warstwami społecznymi
• motyw symbolicznych postaci – Stańczyk, Rycerz, Chochoł jako głosy historii, tradycji i marzeń.

Wesele – pytania jawne na maturę

Na maturze ustnej zdający powinni umieć omówić poniższe zagadnienia na podstawie „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego uwzględniając również wybrany kontekst.

• Co utrudnia porozumienie między przedstawicielami różnych grup społecznych?
• Rola chłopów i inteligencji w sprawie niepodległościowej
• Sen o Polsce czy sąd nad Polską?
• Symboliczne znaczenie widm i zjaw
• Motyw tańca

***

Więcej treści maturalnych – Matura od A do Z

Zobacz też Niezbędnik maturzysty

Poznaj dokładnie różne Typy studiów oferowane na polskich uczelniach.

Wybierz najlepszy dla siebie Kierunek studiów oraz uczelnię, która ma go w ofercie.

Miasta akademickie oferują szeroki wachlarz form kształcenia na studiach stacjonarnych, niestacjonarnych, on-line, hybrydowych.

Nasza Wyszukiwarka uczelni, kierunków, typów studiów ułatwi podjęcie decyzji kandydatowi na studia.

Może już teraz planujesz Studia podyplomowe? Wybór programów ze wszystkich dziedzin jest imponujący.