Nauczyciel

W tym zawodzie kluczowe są predyspozycje interpersonalne i społeczne. Nie ma dobrych nauczycieli bez umiejętności nawiązywania kontaktu, bez otwartości na problemy innych, bez wyobraźni i wiedzy na temat tych, których się uczy. Temu zawodowi powinna towarzyszyć pasja, bo wymaga on zaangażowania większego niż w innych profesjach. Chwiejność, brak zdecydowania, niejasność sądów i myślenia, brak umiejętności zdobywania przywództwa w grupie oraz nieokreślony system wartości wróżą kandydatowi na nauczyciela nie najlepiej.

Ważna jest zdolność empatii i umiejętności przekazu werbalnego. Ideałem byłby rodzaj charyzmy, która wyraża się autorytetem osiąganym w grupie uczniów. Nie oznacza to jednak poczucia nieomylności. Współczesna szkoła nie jest już miejscem prowadzenia wykładów ex cathedra, lecz raczej dyskusji i wspólnego rozwiązywania problemów.

Do tego dochodzi gruntowna wiedza zawodowa i pedagogiczna. Trzeba też zaliczyć kurs pedagogiczny (zajęcia z pedagogiki, psychologii, metodyki nauczania, praktyki w szkole), by posiadając dyplom szkoły wyższej na dowolnym kierunku zostać nauczycielem.

Status społeczny nauczyciela

Pozycja społeczna nauczyciela w Polsce nie jest tak wysoka, jak w krajach zachodnich. Wiąże się to głównie z poziomem wynagrodzeń osiąganych przez nauczycieli, ale nie tylko. Kwalifikacje zawodowe znaczą tu także sporo. W ostatnich latach w Polsce powstają szkoły elitarne, gdzie nauczyciel posiada wysoką pozycję społeczną, jest szanowany i godziwie wynagradzany.

Jak zostać nauczycielem?

Przed kandydatem do tego zawodu jest ściśle określona droga, czyli odpowiednie studia.

Można wybrać jedną z uczelni pedagogicznych, które specjalizują się w kształceniu nauczycieli. Druga opcja to ukończenie studiów na uniwersytecie, politechnice, akademii ekonomicznej czy w szkole niepublicznej, plus zdobycie kwalifikacji pedagogicznych.

Kandydat na nauczyciela rozpoczyna więc studia na kierunku, którym jest zainteresowany, pod warunkiem, że posiada on specjalność nauczycielską. Dla przykładu, nauczyciel języka polskiego powinien studiować polonistykę o profilu nauczycielskim, nauczyciel matematyki - matematykę nauczycielską (czasem łączoną z informatyką), wreszcie nauczyciel wychowania fizycznego - wychowanie fizyczne na jednym z AWF-ów.

Oczywiście studia np. na politologii czy stosunkach międzynarodowych, które nie mają specjalności nauczycielskiej, choć gwarantują zdobycie wiedzy merytorycznej niezbędnej do prowadzenia takiego przedmiotu, jak historia czy wiedza o społeczeństwie, przydają się w szkole, o ile ma się również dyplom studium pedagogicznego zaświadczający ukończenie kursu.

Ściślejsze wymagania obowiązują natomiast nauczycieli nauczania początkowego, którzy muszą ukończyć 5-letnie studia magisterskie na kierunku Pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna. Ta praca wymaga bowiem nieco innych umiejętności i predyspozycji niż praca z dziećmi starszymi.

Gdzie do pracy?

Nauczyciel może pracować w szkołach podstawowych lub średnich, choć to nie jedyne miejsca pracy dla niego. Znajduje też zatrudnienie w zakładach opiekuńczych, które prowadzą zajęcia szkolne, bądź w jednostkach zamkniętych. Miejscem zatrudnienia nauczyciela może być szkolnictwo niepubliczne, instytucje edukacyjne, placówki prowadzące kursy i szkolenia. Może wreszcie prowadzić indywidualnie korepetycje albo założyć firmę edukacyjną.

Zarobki nauczycieli

Zarobki nauczycieli nie należą do wysokich, zwłaszcza na początku pracy. Z latami znacznie wzrastają, choć i tak nie są adekwatne do umiejętności i nakładu pracy. Podstawą pensji nauczyciela jest tzw. wynagrodzenie zasadnicze. Zależy ono od stopnia awansu i od kwalifikacji. Do tego dochodzą dodatki. Uzależnione są albo od indywidualnej sytuacji nauczyciela, a także od tego, w jakiej pracuje gminie, ponieważ wielkość niektórych dodatków ustalają samorządy.

Dodatków jest kilkanaście. Dodatek stażowy (za wysługę lat) wynosi 1 procent wynagrodzenia zasadniczego za rok stażu, ale nie więcej niż 20 procent. Dostaje się też dodatek za pracę po godzinach. Za nadgodziny otrzymuje się 75 procent stawki zasadniczej. Jest też dodatek motywacyjny, zależny od gminy, a także dodatek za wychowawstwo (z reguły kilkadziesiąt złotych). Nauczyciele mają też trzynastki, nagrody jubileuszowe oraz zniżki na PKP.