Jakiego zawodu szukasz?

Przedstawiciel handlowy (handlowiec)

Handlowiec jest specjalistą prowadzącym sprzedaż produktów lub usług firmy. W zależności od stanowiska w firmie może być nazywany: account managerem, przedstawicielem handlowym, kierownikiem sprzedaży lub dyrektorem handlowym. Każdemu z tych stanowisk odpowiada różny zakres obowiązków i różny charakter pracy. Może ona być pracą w terenie, u klienta, może polegać na spotkaniach, rozmowach i negocjacjach z klientami, a może być pracą w biurze firmy.

Przedstawiciel handlowy (handlowiec)

Zwykle na stanowisko handlowców szuka się osób młodych, operatywnych, komunikatywnych, dyspozycyjnych i samodzielnych. Cechy, które zdają się być niezbędne do wykonywania tego zawodu to: wysoka kultura osobista, zadbany wygląd, łatwość nawiązywania kontaktów, zdolności negocjacyjne, czasami przebojowość. Niektórzy pracodawcy wymagają od kandydatów znajomości języka obcego. Do powyższego pakietu należy dorzucić kwalifikacje zawodowe zgodne z profilem działalności firmy. Skuteczny handlowiec musi mieć wiedzę branżową, by stać się partnerem i doradcą klienta.

Charakter pracy handlowca

Główne zadania handlowca sprowadzają się do pozyskiwania nowych klientów oraz utrzymania obecnych. Oprócz tego musi on umiejętnie rozpoznawać potrzeby kupujących, negocjować zasady współpracy, przygotowywać oferty handlowe, planować działania zmierzające do wzrostu sprzedaży.

Handlowcy zatrudniani są niemalże we wszystkich branżach, począwszy od spożywczej, aż po przemysł ciężki. Wysokie wymagania stawiane przez konsumentów zmuszają handlowców do uzyskania gruntownej wiedzy w danej dziedzinie, aby umiejętnie doradzić i przekonać do zakupu.

Praca handlowca w zależności od branży, wymaga odpowiedniej wiedzy merytorycznej. Jest ona tym istotniejsza, im bardziej zaawansowane technologicznie jest przedsiębiorstwo, dla którego się pracuje. Do zadań handlowca należy często przygotowanie prezentacji dla klienta. Dlatego umiejętności komunikacyjne, prezentacyjne plus fachowe doradztwo zdają się być niezbędne.

Status społeczny

Wszystko zależy od branży, firmy i stanowiska. Handlowcy, przypominający z działaniach akwizytorów nie cieszą się uznaniem. Ale handlowcy na stanowiskach menedżerskich, pracujący według bardzo wysokich standardów są już postrzegani zupełnie inaczej. Na sposób postrzegania handlowca największy wpływ ma jego służbowy samochód, model telefonu i laptopa oraz wysokość funduszu reprezentacyjnego.

Jak zostać handlowcem?

W pracy handlowca profil wykształcenia jest ważny o tyle, o ile ma coś wspólnego z oferowanymi produktami bądź usługami. Firmy wybierają najczęściej kandydatów, którzy skończyli studia bliskie ich profilowi działalności.

Wiele specjalności na kierunkach ekonomicznych, związanych z zarządzaniem, marketingiem stanowią doskonale przygotowanie do pracy w charakterze handlowca. W programie nauczania oprócz klasycznych przedmiotów ekonomicznych, jak mikro- i makroekonomia, matematyka ekonomiczna czy zarządzanie oraz marketing, studenci specjalności sprzedażowych dopełniają swoją wiedzę handlową, poznając współczesne problemy organizacji oraz zarządzania procesami sprzedażowymi.

Przyszły handlowiec studiujący na takiej specjalności zapozna się z teorią potrzeb i konsumpcji, z badaniami marketingowymi, logistyką, organizacją i techniką sprzedaży, polityką zaopatrzenia, marketingiem przedsiębiorstw handlowych, merchandisingiem oraz z negocjacjami handlowymi.

Gdzie do pracy?

Handlowiec ma nieograniczone niemal możliwości podjęcia pracy. A że jest w strukturach firmy tym ogniwem, które przynosi przychody, może liczyć na atrakcyjną posadę, o ile oczywiście jest skuteczny.

Pracę oferują zarówno małe firmy produkcyjne, jak i wielkie sieci handlowe. Charakter pracy handlowca bywa różny. Może być on pracownikiem w biurze obsługi klienta, account managerem (przedstawicielem handlowym), czy doradcą handlowym i technicznym klienta.

Handlowcy stacjonarni pracują w działach obsługi klienta w firmach produkcyjnych, telekomunikacyjnych, komputerowych, ubezpieczeniowych, w bankach, biurach podróży. Ich zadaniem jest sprzedanie klientowi jak największej liczby produktów i usług. Ich praca jest spokojniejsza i bardziej przewidywalna niż doradców handlowych, którzy często pracują w terenie. Ci drudzy odgrywa również rolę konsultanta, organizatora szkoleń niezbędnych przy wdrażaniu nowych systemów czy produktów, a czasami pełnią funkcję wsparcia technicznego. Praca ta łączy w sobie aspekt handlowy oraz wysokie kwalifikacje techniczne i wymaga często zaawansowanej wiedzy inżynierskiej. Wiąże się także z wyższymi zarobkami.

Zarobki przedstawicieli handlowych

Przedstawiciel handlowy zarabia zazwyczaj od około 6 000 zł do 9 850 zł brutto miesięcznie (mediana wynagrodzeń). Wysokość wynagrodzenia zależy od takich czynników, jak branża, doświadczenie i region, a całkowite zarobki mogą być wyższe dzięki prowizjom od sprzedaży. Najlepsi handlowcy, szczególnie w sektorach takich jak farmacja czy IT, mogą zarabiać nawet ponad 15 000 zł brutto.

***

Interesują Cię studia ekonomiczne?

Poznaj kierunki ekonomiczne.

Nie wiesz, w jakim mieście studiować? - wybierz swój ośrodek akademicki.

Wyszukiwarka uczelni, kierunków, typów studiów ułatwi decyzje wszystkim niezdecydowanym kandydatom.

Wybiegaj w przyszłość, zaplanuj Studia podyplomowe.

Fot. Freepik

Powiązane zawody

Komentarze (21)

Aro
Jestem przedstawicielem handlowym od wielu lat i bardzo dobrze znam realiza tej pracy - najbardziej liczy się doświadczenie w zawodzie i wiedza dotycząca sprzedaży. Warto się ciągle rozwijać w tym zakresie, w zeszłym roku, na stronie Centrum Doskonalenia Zawodowego znalazłem kurs przedstawiciela handlowego. Nauczyłem się dużo fajnych rzeczy, które pomogły mi podniejść efektywność w pracy, a ostatecznie nawet dostać awans :D Nie warto spoczywać na laurach.
27.12.2022
20.04.2013
czek
Akwizytor to nie przedstawiciel handlowy. Akwizytor chodzi i nęka ludzi produktami, których przeważnie nie chcą kupić. Przedstawiciel handlowy jeździ nowym autem do dużych odbiorców typu hurtownie, supermarkety, sklepy i sprzedaje towar którym te sklepy SĄ ZAINTERESOWANE. Np. przedstawiciel z branży budowlanej jedzie do hurtowni i sprzedaje dwa tiry cegieł za konkretną kasę. To tak w dużym uproszczeniu.
Bernard
Zarobki opisane tutaj trochę mnie zaskoczyły dlatego, że mój kumpel był tzw. przedstawicielem handlowym, chodził właśnie od domu do domu i zarabiał ledwo ponad tysiąc... może te zarobki są przewidziane dla ludzi po awansach, na wyższych stanowiskach w tej branży ;d
08.02.2013
07.11.2012
dawid
dokładnie, ja swoją karierę zawodową zacząłem od pracy jako handlowiec, a raczej tak napisane na umowie, a moim zdaniem było chodzenie od domu do domu i wciskanie ludziom jakiegoś głupiego abonamentu telefonicznego. Dodatkowo kierownictwo wprost mówiło nam, żeby mówić, że nie reprezentujemy innego operatora, tylko w dalszym ciągu klienci pozostają w tej samej firmie. Jednym słowem cyrk na kółkach. Pracowałem tam zaledwie miesiąc, bo sumienie nie pozwalało mi na więcej, ale przeraża mnie fakt, że podobnych firm jest pewnie więcej Strzeżcie się pracy w takich miejscach.
sebastian
handlowiec, bardzo przyjemna praca, ale pod jednym warunkiem, że sprzedajesz dobry towar. Praca uzależniona od firmy w której się pracuje, Niestety w dzisiejszych czasach coraz trudniej o dobrą pracę przy małym doświadczeniu w zawodzie.
07.11.2012
05.11.2012
byme
Bardzo dobrze płatny zawód. Ale zdaję sobie sprawę, że bardzo stresujący. Finanse w firmie są najważniejsze i każdy o nie dba. Jak coś pójdzie nie tak ze strony handlowca to spotyka go wiele nieprzyjemności.. On sam, żeby szef był zadowolony przynosi pracę do domu.. i od tego się zaczyna. kłótnie w rodzinie, pracoholizm, stres i choroby.. nie dziękuję ;)
Agent
Handlowiec ma tutaj racje. Ja się obraziłem na ten zawód po 9 latach pracy i przerzuciłem na mniej stresogenne zajęcia. Niemniej minęło już 5 lat odkąd rzuciłem handel i znów mnie do niego ciągnie. To chyba uzależnienie lub/i ambicja. Pieniądze są z tego dobre, ale czasami niewspółmierne do poczucia spełnienia i zdobycia celów.
27.10.2012
04.09.2012
Handlowiec
Zawód handlowca jest i zawsze będzie atrakcyjnym zajęciem, dużo ofert pracy, świetne zarobki, samochód itp. Jednak nie jest to praca dla każdego. Oprócz konkretnych predyspozycji jak prezencja, otwartość i odporność na stres na pewno przyda się wykształcenie handlowe, które zrobi z ciebie psychologa, marketingowca, akwizytora i negocjatora. Bez tego nie osiągniemy sukcesu w branży, szybko się wypalimy i obrazimy na ten zawód.
kax
nie dla mnie. Nie lubie nagadywać ludzi i w ogole kontakt z ludzmi to nie dla mnie. lepiej czuje się w pracach biurowych i przy komputerze. Tutaj kumpel mi mowil,że głownie praca w terenie jest i z ludzmi. ja bym nie mógł tam pracować ale ok szanuje, że ktoś ma inne marzenia i inne oczekiwania wobec pracy. Zarobki są przeciętne nie jakieś super wysokie.
12.05.2012
03.05.2012
ironka
Jak się lubi handel i negocjacje plus kontakty z ludźmi to polecam. Praca nie będzie cięzka i strsująca a może być także przyjemna. Nie jest to dla wszystkich, wiadomo. Ale można się w tym odnaleźć. ja też na początku patrzyłam na moją prace jako głupi obowiązek, ale zmieniłam myslenie i jest mi lepiej
hurt-detal
Tak szeroki zakres pracy i charakter obowiązków, że właściwie czasami nie wiadomo co się robi i dla kogo. Myślę jednak podobnie, do kolegi poniżej - jeśli się ktoś wkręci, a do tego wykaże odpowiednimi kwalifikacjami i predyspozycjami, to może tylko korzystać. Ewentualny stres nie jest tak duży, jak w innych pracach.
30.04.2012
30.04.2012
Norekt
Ja siedzę w tym i powiem, że jak się wkręcicie to warto. Dla mnie duzy plus to to, że dostałem samochód służbowy. Wczesniej nie miałem okazji codziennie jeździć samochodem, a jak wiadomo jak się dużo nie jeździ to potem ta sprawność w jeżdżeniu zanika;p Teraz mam taką okazję i korzystam. To jadę do marketu negocjue warunki naszej wspólpracy, wprowadzenia produktów. Jest przyjemnie
Dudek
Arek no to trochę jesteś niedoinformowany. To bardzo fajny zawód i nie musi mieć w ogóle z tym styczności o czym piszesz. Może być odpowiedzialny za sprzedaż jakiś produktów - ale nie żadna akwizycja. Fajna praca no i daje też satysfakcje. Tutaj zapewne przydadza się jakieś techniki negocjacyjne. Oczywiście praca w terenie też się zdarza, ale uwierz mi, że znam ludzi, którzy to uwielbiają;)
21.04.2012
17.04.2012
Arek
Handlowiec jedynie mi się kojarzy z przedstawicielem handlowym. Roboty takiej to jest full. Nie wiem sam czy jest to praca godna uwagi. Skoro wiecznie są miejsca pracy dla tego typu specjalistów, to czy taka praca jest dobra ? Myśle, że warto sie nad tym zastanowić
handlowiec
Swój początek kariery zawodowej zacząłem od pracy jako handlowiec, dla niektórych minusem może być praca w delegacji, ale ja lubię podróżować i dzięki tej pracy mogę spokojnie powiedzieć, że Polska to piękny kraj :)
21.01.2012
21.01.2012
Sebastian
Zarobki handlowców są naprawdę czasem bardzo atrakcyjne, ale niestety w naszym kraju bardzo często zdarza się, że pracodawcy oferują swoim pracownikom pracę na podstawie umowy zlecenie płacąc minimalną krajową, a jedynie oferując atrakcyjne prowizje, których osiągnięcie jest czasem bardzo trudne, ale ogólnie praca idealna dla osób kreatywnych.
Ania
Zawód niełatwy, mimo iz naprawdę lubię ludzi i codzienny kontakt z klientami - bywa ciężko. Dużo zależy od firmy i systemu prowizyjnego. Ofert pracy może sporo, ale wymagania wygórowane i często nieadekwatne do wynagrodzenia!Pozdrawiam handlowców
04.01.2012
04.01.2012
Maks
ofert sporo ale i kandydatów. Bardzo wyczerpujący zawód. Dużo jeżdżenia. Słabo z fajna firmą która nie oszukuje swoich handlowców.
Gerard
chyba sporo ofert jest na ta robote co??? Z tego co widze w necie
03.01.2012
26.12.2011
ksit
praca handlowaca dobra na 2-3 lata, maksymalnie 5, jelsi dobrze ci placa, jak pózniej nie awansujesz, masz zapierdziel i zastoj w rozwoju, chyba ze w pore zmienisz robote na cos innego
Jacek
Handlowiec to słowo WOREK. Wszystko sie w nim miesci. Bylejaki pseudo przedstawiciel jezdzacy seicento i wyrabiajacy norme 7 spotkan dziennie i menadzer odpowiadajacy za region sprzedazowy okreslonego asortymentu. Warunki pracy jednego i drugiego sa skrajnie rozne i totalnie nieporownywalne. Wiem, co mowie, bo sam te droge przeszedlem. Wczesniej zapierdzielalem z artykulami biurowymi, dzis odpowieadam za sprzedaz artykulow instalacyjnych w 4 wojewodztwach na poludniu Polski. Obecnie zarabiam 2,5 raza wiecej niz tzry lata temu. Auto Focus kombi, z gps-em, premie kwartalne od zaplaconych faktur, rachunki na obiady z klientami rozlizacm w firmie. Jest dobrze.
15.05.2011
  • Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
  • Wyższa Szkoła Prawa we Wrocławiu
  • Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie
  • Bydgoska Szkoła Wyższa
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Politechnika Łódzka
  • Uniwersytet Kaliski
  • WSPiA Rzeszowska Szkoła Wyższa
  • Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
  • Uniwersytet Śląski w Katowicach
  • Karkonoska Akademia Nauk Stosowanych w Jeleniej Górze
  • Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
  • Akademia WSB w Dąbrowie Górniczej
  • Akademia Techniczno-Artystyczna Nauk Stosowanych w Warszawie
  • Uniwersytet Radomski im. Kazimierza Pułaskiego
  • Akademia Nauk Stosowanych w Nowym Sączu
  • Collegium Polonicum w Słubicach, UAM w Poznaniu
  • Warszawska Szkoła Zarządzania - Szkoła Wyższa
  • Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
  • Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
  • Akademia Nauk Stosowanych im. J. A. Komeńskiego w Lesznie
  • Polsko-Japońska Akademia Technik Komputerowych, Filia w Gdańsku
  • Akademia Mazowiecka w Płocku
  • Wydział Inżynierii Lądowej Politechnika Krakowska
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych im. Ignacego Mościckiego w Ciechanowie
  • Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
  • Społeczna Akademia Nauk w Warszawie
  • Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
  • Wyższa Szkoła Biznesu National-Louis University, Filia w Tarnowie
  • Wyższa Szkoła Zdrowia w Gdańsku
  • Uniwersytet WSB Merito w Poznaniu
  • Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego
  • Sopocka Akademia Nauk Stosowanych
  • Gdański Uniwersytet Medyczny
  • Uczelnia Społeczno - Medyczna w Warszawie
  • Europejska Uczelnia Społeczno-Techniczna im. Roberta Schumana w Radomiu
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Nysie
  • Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
  • Uniwersytet Ignatianum w Krakowie
  • Politechnika Białostocka
  • Akademia Medyczna Nauk Stosowanych i Holistycznych w Warszawie
  • Uniwersytet Vizja w Warszawie
  • Wyższa Szkoła Biznesu i Nauk o Zdrowiu, Filia w Rybniku
  • Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości w Krakowie
  • Akademia Śląska w Katowicach
  • Lubelska Akademia WSEI
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie
  • Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki
  • Górnośląska Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości im. K.Goduli w Chorzowie
  • Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie
  • Wyższa Szkoła Nauk o Zdrowiu w Bydgoszczy
  • Akademia Sztuki Wojennej w Warszawie
  • Uniwersytet WSB Merito Bydgoszcz
  • Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
  • Akademia Medycznych i Społecznych Nauk Stosowanych w Elblągu
  • Uczelnia Biznesu i Nauk Stosowanych Varsovia
  • Wojskowa Akademia Techniczna im. J. Dąbrowskiego w Warszawie
  • Uczelnia Nauk Społecznych w Łodzi
  • Powiślańska Akademia Nauk Stosowanych Filia w Kościerzynie
  • Akademia Tarnowska
  • Wyższa Szkoła Administracji i Biznesu im. E. Kwiatkowskiego w Gdyni
  • Wyższa Szkoła Zarządzania i Psychologii w Poznaniu
  • Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
  • Szkoła Główna Mikołaja Kopernika w Warszawie
  • Międzynarodowa Wyższa Szkoła Logistyki i Transportu we Wrocławiu
  • Wyższa Szkoła Kształcenia Zawodowego
  • Powiślańska Akademia Nauk Stosowanych Filia w Toruniu
  • Państwowa Uczelnia Zawodowa im. prof. E. Szczepanika w Suwałkach
  • Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
  • Akademia Nauk Stosowanych TWP w Szczecinie
  • Politechnika Bydgoska im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich
  • Wrocławska Akademia Biznesu, Filia Akademii Techniczno-Artystycznej
  • Uczelnia Państwowa im. Jana Grodka w Sanoku
  • Lubelska Akademia WSEI, Filia  w Warszawie
  • Powiślańska Akademia Nauk Stosowanych
  • Uniwersytet Medyczny w Lublinie
  • Wyższa Szkoła Logistyki w Poznaniu
  • Warszawska Uczelnia Medyczna im. Tadeusza Koźluka
  • Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie
  • Europejska Uczelnia Społeczno-Techniczna im. Roberta Schumana, Wydział w Warszawie
  • Akademia Zamojska
  • Uniwersytet Rzeszowski
  • Uczelnia Techniczno-Handlowa im. Heleny Chodkowskiej w Warszawie
  • Uniwersytet Gdański
  • Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
  • Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
  • Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa w Poznaniu
  • Akademia Nauk Stosowanych im. Stanisława Staszica w Pile
  • Warszawska Szkoła Filmowa
  • Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie
  • Wydział Fizyki, Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Wrocławski
  • Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte w Gdyni
  • Akademia Ateneum w Gdańsku
  • Akademia Techniczno-Informatyczna w Naukach Stosowanych
  • Polsko-Japońska Akademia Technik Komputerowych w Warszawie
  • Wyższa Szkoła Biznesu National-Louis University w Nowym Sączu
  • Uniwersytet WSB Merito Gdynia
  • Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa Publicznego i Indywidualnego Apeiron w Krakowie
  • VIAMODA Szkoła Wyższa w Warszawie
  • Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Chełmie
  • Wyższa Szkoła Kosmetyki i Nauk o Zdrowiu w Łodzi
  • Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
  • Uniwersytet Zielonogórski
  • Politechnika Morska w Szczecinie
  • Pomorska Szkoła Wyższa w Starogardzie Gdańskim
  • Akademia Nauk Stosowanych Wincentego Pola w Lublinie
  • Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych im. ks. Bronisława Markiewicza w Jarosławiu
  • Wyższa Szkoła Biznesu i Nauk o Zdrowiu, Filia w Szczawnie-Zdroju
  • Warszawska Uczelnia Ekonomiczna
  • Uczelnia Łazarskiego w Warszawie
  • Uniwersytet Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie
  • Powiślańska Akademia Nauk Stosowanych Filia w Gdańsku
  • Warszawska Akademia Medyczna Nauk Stosowanych
  • Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
  • Akademia WIT w Warszawie
  • Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
  • Wydział Nauk o Polityce i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Opolskiego
  • Szkoła Wyższa Ekonomii i Zarządzania w Łodzi
  • Akademia Górnośląska im. Wojciecha Korfantego w Katowicach
  • Akademia Nauk Stosowanych w Nowym Targu
  • Uniwersytet Łódzki Wydział Zarządzania
  • Uniwersytet Morski w Gdyni
  • Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
  • Europejska Wyższa Szkoła Prawa i Administracji w Warszawie
  • Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Niepubliczna Wyższa Szkoła Medyczna we Wrocławiu
  • Menedżerska Akademia Nauk Stosowanych w Warszawie
  • Akademia Humanitas w Sosnowcu
  • Wyższa Szkoła Turystyki i Ekologii w Suchej Beskidzkiej
  • Uniwersytet SWPS Katowice
  • Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
  • Europejska Uczelnia w Warszawie
  • Uniwersytet Wirtualnej Edukacji
  • Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie
  • Collegium Da Vinci w Poznaniu
  • Wyższa Szkoła Sztuki i Projektowania w Łodzi
  • Społeczna Akademia Nauk w Łodzi
  • Wyższa Szkoła Inżynierii i Zdrowia w Warszawie
  • Wyższa Szkoła Biznesu i Nauk o Zdrowiu w Łodzi
  • Akademia Nauk Stosowanych im. H. Cegielskiego w Gnieźnie, Uczelnia Państwowa
  • Politechnika Częstochowska
  • Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy
  • Uniwersytet Pomorski w Słupsku
  • Uniwersytet Medyczny w Łodzi
  • Akademia Jagiellońska w Toruniu