Biblia – opracowanie lektury

Biblia – opracowanie lektury

Biblia to zbiór ksiąg religijnych, uznawanych za święte w judaizmie i chrześcijaństwie. Składa się z dwóch części:

• Stary Testament – opis dziejów narodu wybranego i przymierza Boga z ludźmi,
• Nowy Testament – życie, nauczanie i działalność Jezusa Chrystusa oraz początki chrześcijaństwa, zawiera różne gatunki literackie: przypowieści, psalmy, hymny, listy, proroctwa, kroniki historyczne.

Księgi te powstawały w różnych okresach i w odmiennych warunkach politycznych, społecznych oraz kulturowych. Ich autorami byli ludzie z różnych środowisk i o różnym statusie społecznym. Różnią się między sobą objętością, tematyką i stylem literackim, lecz mimo tych różnic tworzą jednolitą całość, uznawaną za efekt Bożego natchnienia.

Biblia jest fundamentem kultury europejskiej. Wpłynęła na literaturę, sztukę, prawo, język oraz system wartości. Wiele związków frazeologicznych i symboli pochodzi właśnie z Biblii.

Biblia porusza kwestie sensu życia i cierpienia, wolnej woli, sprawiedliwości i miłosierdzia, odpowiedzialności moralnej człowieka.

Kluczowe zagadnienia zawarte w Biblii:

• relacja Boga z człowiekiem – stworzenie świata, grzech, nawrócenie i zbawienie
• dobro i zło – walka między grzechem a wiernością Bogu
• miłość i miłosierdzie – szczególnie widoczne w naukach Jezusa
• wiara i posłuszeństwo wobec Boga
• odpowiedzialność za drugiego człowieka.

Stary Testament - wybrane księgi

Stary Testament uformował się przed około czterech wieków przez narodzeniem Chrystusa. Składa się z pięciu ksiąg Tory (Prawa), dwunastu ksiąg historycznych, pięciu ksiąg dydaktycznych i 17 ksiąg prorockich. Księgi wchodzące w skład Starego Testamentu możemy też nazwać pismami hebrajskimi, albowiem w tym języku zostały spisane (fragmenty niektórych ksiąg spisano po aramejsku).

Księga Rodzaju

Księga Rodzaju (Genesis) jest pierwszą księgą Starego Testamentu i stanowi fundament całej Biblii. Składa się z dwóch zasadniczych części: opowieści o początkach świata i ludzkości (tzw. prehistoria biblijna) oraz historii patriarchów Izraela.

W pierwszych rozdziałach opisuje stworzenie świata przez Boga w sześć dni, stworzenie Adama i Ewy, życie w raju oraz upadek człowieka spowodowany grzechem pierworodnym. Następnie przedstawia dzieje pierwszych ludzi: historię Kaina i Abla, rodowody potomków Adama oraz opowieść o potopie i arce Noego, która ukazuje zarówno karę za grzechy ludzkości, jak i Boże miłosierdzie.

Druga część koncentruje się na losach Abrahama, Izaaka, Jakuba i Józefa – przodków narodu izraelskiego. Pokazuje zawarcie przymierza Boga z Abrahamem, obietnicę ziemi i licznego potomstwa oraz kształtowanie się wybranego ludu. Księga Rodzaju porusza ważne tematy, takie jak stworzenie, wolna wola, odpowiedzialność, grzech, kara i przebaczenie, stanowiąc podstawę dla judaizmu i chrześcijaństwa.

Księga Hioba

Księga Hioba to jedna z najbardziej filozoficznych ksiąg Starego Testamentu, należąca do tzw. ksiąg mądrościowych. Porusza fundamentalne pytanie: dlaczego cierpi człowiek sprawiedliwy?

Głównym bohaterem jest Hiob – bogobojny i uczciwy człowiek, który żyje dostatnio, ma rodzinę i cieszy się szacunkiem. W wyniku próby dopuszczonej przez Boga traci cały majątek, dzieci oraz zdrowie. Mimo ogromnego cierpienia nie wyrzeka się Boga, choć zmaga się z rozpaczą i niezrozumieniem sensu swojego losu.

W księdze pojawiają się przyjaciele Hioba, którzy próbują tłumaczyć jego nieszczęście jako karę za grzechy. Hiob jednak broni swojej niewinności i szczerze rozmawia z Bogiem, kwestionując prostą zasadę: „cierpienie jest zawsze skutkiem winy”. Kulminacją jest objawienie się Boga, który nie daje Hiobowi gotowej odpowiedzi, lecz ukazuje potęgę i tajemniczość swojego dzieła.

Ostatecznie Hiob zostaje nagrodzony – odzyskuje zdrowie i otrzymuje większe błogosławieństwo niż wcześniej. Księga Hioba uczy pokory wobec tajemnicy cierpienia, zaufania Bogu oraz pokazuje, że wiara nie polega na braku wątpliwości, lecz na wierności mimo bólu.

Księga Koheleta

Księga Koheleta (Eklezjastes) to jedna z ksiąg mądrościowych Starego Testamentu, mająca charakter refleksyjny i filozoficzny. Jej głównym przesłaniem jest myśl o przemijalności i marności rzeczy ziemskich, wyrażona w słynnych słowach: „Marność nad marnościami, wszystko marność”. Autor, występujący jako Kohelet (Kaznodzieja), rozważa sens ludzkiej pracy, bogactwa, mądrości i przyjemności, dochodząc do wniosku, że żadna z tych rzeczy nie daje trwałego szczęścia.

W księdze pojawia się motyw czasu, ukazany w poetyckim fragmencie o porach życia: „Wszystko ma swój czas…”, który podkreśla, że życie człowieka podlega nieustannej zmienności. Kohelet zauważa też niesprawiedliwość świata – dobrzy często cierpią, a źli bywają nagradzani. Mimo pesymistycznych obserwacji przesłanie księgi nie jest nihilistyczne: człowiek powinien cieszyć się prostymi darami życia, a przede wszystkim żyć w bojaźni Bożej, ponieważ to nadaje sens istnieniu.

Księga Koheleta uczy postawy umiarkowania, pokory i akceptacji ludzkich ograniczeń, pokazując, że prawdziwa mądrość polega na świadomości przemijania i odpowiedzialnym, uczciwym życiu.

Księga psalmów

Księga Psalmów to jedna z najważniejszych ksiąg Starego Testamentu, zaliczana do ksiąg poetyckich i modlitewnych. Składa się ze 150 psalmów, czyli pieśni religijnych, które były śpiewane podczas nabożeństw i prywatnej modlitwy. Tradycja przypisuje autorstwo wielu psalmów królowi Dawidowi, choć powstawały one na przestrzeni kilku wieków.

Psalmy mają bardzo różnorodny charakter – są wśród nich hymny pochwalne wielbiące Boga, lamentacje pełne bólu i skargi, modlitwy błagalne, psalmy dziękczynne oraz utwory mądrościowe. Ukazują one pełne spektrum ludzkich uczuć: radość, strach, nadzieję, zwątpienie i wdzięczność. Często podkreślają bliską relację człowieka z Bogiem oraz zaufanie do Jego opieki.

Księga Psalmów ma ogromne znaczenie dla judaizmu i chrześcijaństwa, stanowiąc podstawę modlitwy liturgicznej i osobistej. Uczy pokory, ufności, wdzięczności i zawierzenia Bogu, pokazując, że w każdej sytuacji życiowej człowiek może zwrócić się do Niego słowami modlitwy.

Nowy Testament

Nowy Testament powstał około 70 lat po zmartwychwstaniu i wniebowstąpieniu Jezusa, spisany został w języku greckim.

Nowy Testament składa się z pięciu ksiąg historycznych (Dzieje Apostolskie, Ewangelia Jana, Ewangelia Łukasza, Ewangelia Marka, Ewangelia Mateusza), dwudziestu jeden ksiąg dydaktycznych (listy) oraz księgi prorockiej – Apokalipsy św. Jana.

Listy

Listy w Nowym Testamencie to pisma apostolskie kierowane do wspólnot chrześcijańskich lub osób indywidualnych, mające charakter naukowy, moralny i duszpasterski. Zawierają wskazówki dotyczące życia religijnego, moralności, wiary i organizacji wspólnoty, a także wyjaśniają sens nauk Jezusa Chrystusa.

Listy św. Pawła i listy powszechne uczą cierpliwości, miłości bliźniego, wytrwałości w trudnych sytuacjach i zachęcają do wierności Bogu, stanowiąc przewodnik duchowy dla chrześcijan. Wiele z nich porusza też kwestie teologiczne, takie jak zbawienie, łaska, życie wieczne i tajemnica Kościoła.

Ewangelie

Ewangelie w Nowym Testamencie to cztery księgi opisujące życie, nauczanie, działalność, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Stanowią fundament wiary chrześcijańskiej i są głównym źródłem wiedzy o życiu Mesjasza.

Każda Ewangelia ma swoją specyfikę i perspektywę:

• Ewangelia św. Mateusza – kierowana głównie do Żydów, podkreśla wypełnienie proroctw Starego Testamentu i uczy o Jezusie jako Mesjaszu i Nauczycielu
• Ewangelia św. Marka – najkrótsza, dynamiczna, przedstawia Jezusa jako Syna Bożego w działaniu, z akcentem na Jego cierpienie i służbę
• Ewangelia św. Łukasza – skierowana do pogan, kładzie nacisk na miłosierdzie, troskę o ubogich i uniwersalny wymiar zbawienia
• Ewangelia św. Jana – teologiczna i refleksyjna, ukazuje Jezusa jako Słowo Boże i Zbawiciela świata, koncentruje się na Jego boskości.

Ewangelie zawierają przypowieści, cuda i nauki Jezusa, a także relacje o Ostatniej Wieczerzy, ukrzyżowaniu i zmartwychwstaniu. Ich celem jest głoszenie Dobrej Nowiny oraz wskazywanie, jak wierni powinni żyć zgodnie z nauką Chrystusa.

Apokalipsa św. Jana

Apokalipsa św. Jana (Objawienie św. Jana) to ostatnia księga Nowego Testamentu, o charakterze prorockim i symbolicznym. Powstała pod koniec I wieku i została zapisana przez Jana Ewangelistę, który – według tradycji – przebywał na wyspie Patmos. Księga opisuje wizje dotyczące końca czasów, sądu ostatecznego oraz ostatecznego zwycięstwa dobra nad złem.

Utwór jest pełen symboli i obrazów apokaliptycznych, takich jak: Czterej Jeźdźcy Apokalipsy, Bestia, Smok, liczba 666, siedem pieczęci, siedem trąb i siedem czasz gniewu. Przedstawia walkę między siłami Boga i Szatana, prześladowania wiernych oraz upadek „Babilonu”, czyli świata grzechu i przemocy.

Mimo groźnych wizji, główne przesłanie księgi jest pełne nadziei – zapowiada ona ostateczny triumf Boga, zniszczenie zła i nadejście Nowego Nieba i Nowej Ziemi. Apokalipsa ma umacniać wiarę, wzywać do wierności i dawać otuchę ludziom żyjącym w czasach prześladowań.

Biblia - motywy literackie

Stworzenie świata i człowieka

Motyw ukazuje początek istnienia wszechświata i ludzi, wskazując na Boga jako Stwórcę. W opowieści o Adamie i Ewie poruszany jest też temat wolnej woli i odpowiedzialności człowieka za swoje czyny.

Grzech i upadek człowieka

Pokazuje konsekwencje nieposłuszeństwa wobec Boga, jak w przypadku grzechu pierworodnego. Jest to motyw moralny, ukazujący konflikt między pragnieniem a nakazami Boga.

Cierpienie i próba wiary

Często przedstawiany w księdze Hioba i Psalmach. Motyw ten pokazuje, że wierni mogą doświadczać cierpienia, ale zaufanie Bogu pozwala przetrwać trudne chwile i osiągnąć duchowe dojrzewanie.

Przymierze i obietnica

Bóg zawiera przymierze z ludźmi, jak z Abrahamem czy Noem, obiecując opiekę i błogosławieństwo. Motyw ten podkreśla wierność Boga i znaczenie zaufania człowieka wobec boskiego planu.

Sprawiedliwość i kara

Motyw pokazuje, że Bóg nagradza dobro i karze zło. Przykładem są historie Sodomy i Gomory czy egipskiej plagi, które uczą moralnej odpowiedzialności człowieka.

Zbawienie i odkupienie

Szczególnie obecny w Nowym Testamencie, zwłaszcza w Ewangeliach i listach apostolskich. Motyw ten ukazuje Jezusa jako Zbawiciela ludzkości, który daje ludziom możliwość przebaczenia grzechów i życia wiecznego.

Miłość i miłosierdzie

Motyw przewija się w całej Biblii, np. w przypowieściach Jezusa. Podkreśla uniwersalną wartość miłości Boga i bliźniego, a także potrzebę wybaczenia i współczucia wobec innych.

Przepowiednie i wizje

W księgach prorockich, takich jak Apokalipsa św. Jana, pojawia się motyw wizji przyszłości i sądu ostatecznego. Uczy, że życie człowieka ma konsekwencje, a historia świata jest pod opieką Boga.

Biblia – pytania jawne na maturę

W zakresie tej lektury maturzystów obowiązują zadania:

• Motyw cierpienia niezawinionego. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Księgi Hioba.
• Człowiek wobec niestałości świata. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Księgi Koheleta.
• Wizja końca świata. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Apokalipsy św. Jana.

***

Więcej treści maturalnych – Matura od A do Z

Zobacz też Niezbędnik maturzysty

Poznaj dokładnie różne Typy studiów oferowane na polskich uczelniach.

Wybierz najlepszy dla siebie Kierunek studiów oraz uczelnię, która ma go w ofercie.

Miasta akademickie oferują szeroki wachlarz form kształcenia na studiach stacjonarnych, niestacjonarnych, on-line, hybrydowych.

Nasza Wyszukiwarka uczelni, kierunków, typów studiów ułatwi podjęcie decyzji kandydatowi na studia.

Może już teraz planujesz Studia podyplomowe? Wybór programów ze wszystkich dziedzin jest imponujący.