Przewodnik po dystopiach

Dystopie to jedna z najpopularniejszych mód literackich wśród osób określanych jako young adult. Książki tego rodzaju znajdują się na listach bestsellerów w wielu krajach. Postapokaliptyczne wizje, świat bez dobrych rozwiązań, walka o przetrwanie, represje systemu, ale też nadzieja i miłość, to najpopularniejsze motywy, na które możemy liczyć czytając współczesne dystopie.

Definicja mówi, że dystopia to utwór fabularny z dziedziny literatury fantastyczno-naukowej, który ukazuje czarną wizję przyszłości, wewnętrznie spójną i wynikającą z krytycznej obserwacji otaczającej autora sytuacji społecznej. Słowo dystopia pochodzi od słowa utopia, którego po raz pierwszy użył Thomas More w 1516 roku pisząc książkę o takim właśnie tytule. Utopia to wyobrażone idealne miejsce, dystopia to jego przeciwieństwo.

W ostatnich latach najpopularniejszą dystopią okazała się trylogia „Igrzyska śmierci” Suzanne Collins. W skład serii wchodzą: „Igrzyska śmierci”, „W pierścieniu ognia” i „Kosogłos”. Akcja toczy się w Panem - państwie, które powstało na gruzach Ameryki Północnej zniszczonej przez kataklizmy. Tylko niektórzy obywatele Panem mogą mówić o szczęściu, a mianowicie mieszkańcy Kapitolu. Pozostała ludność zamieszkująca 12 dystryktów musi dostarczać do Kapitolu wytwory własnej pracy i zgadzać się na „daninę” w postaci jednego mężczyzny i jednej kobiety w wieku od 12 do 18 lat, jako zadośćuczynienie za powstanie, które wybuchło lata temu. Wyłonieni w drodze losowania nastolatki, zostają umieszczeni na arenie, a ich losy emitowane są w telewizji. Przeżywa tylko zwycięzca. Pierwsza z cyklu książka została wydana w 2008 roku i okazała się bestsellerem w wielu krajach. Trylogię z sukcesem także zekranizowano.

Inne warte polecenia i czytane obecnie dystopie to m.in.: trylogia, którą napisała Veronica Rooth: „Niezgodna”, „Zbuntowana” i „Wierna”. Kolejną dystopiczną trylogię napisał James Dashner: „Więzień labiryntu”, „Próba ognia” i „Lek na śmierć”. Warto poznać książki takie jak: „Podzieleni” (Neal Shusterman), „Intruz” (Stephenie Meyer), „Deklaracja” (Gemma Malley), oraz twórczość Lauren Oliver w tym cykl Delirium.

Osoby, które lubią ten rodzaj literatury powinny też sięgnąć po książki, które powstały w latach wcześniejszych. Historia wskazuje, że dystopie swoją największą popularność osiągają kiedy lęki w społeczeństwie narastają. W pierwszej połowie XX wieku takim lękiem był strach przed państwem jako organizacją. Doświadczenia II wojny światowej, faszyzmu i komunizmu oraz zwiększona kontrola zwykłych obywateli przez organy państwowe zaowocowały takimi tytułami jak: „Nowy wspaniały świat” Alodousa Huxleya (1932), „Rok 1984” Georga Orwella (1949), „Fahrenheit 451” Raya Bradburyego (1950), czy „Mechaniczna pomarańcza” Anthonego Burgessa (1962).

Kolejna fala dystopii związana była z ogólnym lękiem o stan środowiska naturalnego, zimną wojną, dalszą nieufnością wobec państwa, czy niepokojem związanym z ludzkim ciałem. Przykładowe tytuły, które można tu wymienić to: „Opowieść podręcznej” Margaret Atwood (1985) , „Ludzkie dzieci” Phyllis Dorothy James (1992), „Nie opuszczaj mnie” Kazuo Ishiguro (2005).

To tylko niektóre tytuły książkowych dystopii, warto szukać innych na własną rękę. Naukowo o dystopiach można poczytać tutaj, a ciekawy blog, gdzie można znaleźć inspiracje czytelnicze i ciekawostki to odystopiach.blogspot.com

A wy jakie dystopie polecacie?