Skąpiec, Molier – opracowanie lektury

Skąpiec, Molier – informacje podstawowe

Autor: Molier (Jean-Baptiste Poquelin)

Gatunek: komedia

Rodzaj literacki: dramat

Czas powstania: XVII w.

Miejsce akcji: dom Harpagona, Paryż

Bohaterowie: Harpagon, Kleant, Eliza, Walery, Marianna, Frozyna, Anzelm, służba

Skąpiec - krótkie streszczenie

Harpagon, skrajnie skąpy i podejrzliwy ojciec Kleanta i Elizy, chce ożenić się z młodą Marianną, choć kocha się w niej jego syn Kleant. Tymczasem Eliza jest zakochana w Walerim, który potajemnie pracuje jako służący Harpagona, by być blisko ukochanej. Gdy ginie szkatułka z pieniędzmi Harpagona, dom pogrąża się w chaosie. Ostatecznie okazuje się, że Marianna i Walery są dziećmi Anzelma, a prawdziwy złodziej szkatułki to sługa Kleanta. Konflikt zostaje rozwiązany, a młodzi mogą połączyć się w pary.

Skąpiec - charakterystyka głównych bohaterów

Harpagon – charakterystyka bohatera

Harpagon jest głównym bohaterem komedii Moliera i jednocześnie jedną z najbardziej wyrazistych postaci literackich przedstawiających skąpstwo. To starszy mieszczanin, ojciec Kleanta i Elizy, który ponad wszystko kocha pieniądze. Jego życie podporządkowane jest jednej obsesji – gromadzeniu i pilnowaniu majątku. Nawet uczucia, rodzina czy własna reputacja nie mają dla niego większej wartości niż szkatułka z oszczędnościami.

Cechą dominującą Harpagona jest chorobliwe skąpstwo, przedstawione przez Moliera w sposób skrajnie przerysowany. Bohater oszczędza na wszystkim: na służbie, posiłkach, ubraniach, a nawet na dzieciach. Każde wydanie pieniędzy traktuje jak życiową tragedię. Żyje w ciągłym strachu przed kradzieżą, podejrzewa wszystkich dookoła o złe intencje, a swoje skarby ukrywa w ogrodzie, co podkreśla jego paranoję i nieufność.

Harpagon jest również egoistą, który dba wyłącznie o własny interes. Chce zmusić swoje dzieci do małżeństw korzystnych finansowo, choć niezgodnych z ich uczuciami. Sam zamierza poślubić młodą, ubogą Mariannę głównie dlatego, że jej utrzymanie byłoby tanie. Nie okazuje dzieciom miłości ani troski – traktuje je jak element majątku, którym można dowolnie dysponować.

Bohater wyróżnia się też hipokryzją i brakiem empatii. Walczy o własną szkatułkę z większym dramatyzmem niż o dobro rodziny. W jego słowach często pojawia się moralizatorstwo, choć sam nie postępuje uczciwie. Potrafi kłamać, manipulować i oskarżać innych bez dowodów, byle tylko ochronić swoje pieniądze.

Jednocześnie Harpagon, mimo swoich wad, jest postacią komiczną. Jego przesadzone reakcje, groteskowe oszczędzanie i niekończące się podejrzenia sprawiają, że czytelnik często śmieje się z jego zachowania. Molier świadomie wyolbrzymia cechy bohatera, aby pokazać, do jakiego absurdu może prowadzić chciwość.

Podsumowując, Harpagon to postać niezwykle wyrazista i uniwersalna. Symbolizuje skrajne skąpstwo, ale także egoizm, brak uczuć i ślepe przywiązanie do pieniędzy. Choć jest bohaterem komediowym, jego postać niesie poważne przesłanie – obsesja na punkcie bogactwa prowadzi do samotności, konfliktów i utraty prawdziwych wartości.

Harpagon:

• centralna postać komedii
• chorobliwie skąpy, podejrzliwy, nieczuły
• przedkłada pieniądze nad rodzinę
• symbolem chciwości i hipokryzji

Kleant – charakterystyka bohatera

Kleant to syn Harpagona, jeden z głównych bohaterów komedii. W przeciwieństwie do swego ojca jest osobą uczciwą, wrażliwą i skłonną do okazywania uczuć. Zakochany w Mariannie, pragnie poślubić ją z miłości, a nie z wyrachowania - co wyraźnie kontrastuje z podejściem Harpagona, który patrzy na małżeństwo wyłącznie przez pryzmat korzyści finansowych.

Kleant cechuje się dużą kulturą osobistą i elegancją. Lubi wymyślne stroje, przyjemności i rozrywki, co irytuje jego skąpego ojca. Jest postacią otwartą i życzliwą wobec innych, ale jednocześnie potrafi być stanowczy, zwłaszcza wtedy, gdy Harpagon chce pokrzyżować jego plany uczuciowe.

W relacji z ojcem przejawia bunt i niezgodę na jego skrajny skąpiec. Mimo to nie jest agresywny -stara się walczyć o swoje prawa w sposób rozsądny i przemyślany. Kleant reprezentuje młode pokolenie, które kieruje się sercem i zdrowym rozsądkiem, przeciwstawiając się obsesji na punkcie pieniędzy. Dzięki temu stanowi moralny kontrast dla Harpagona i wzmacnia komizm całego utworu.

Kleant:

• syn Harpagona
• szlachetny, zakochany w Mariannie
• buntuje się przeciw ojcu
• przeciwstawia się jego skąpstwu

Eliza – charakterysytka postaci

Eliza jest córką Harpagona, młodą, wrażliwą i delikatną kobietą. Wychowana w domu skrajnie skąpego ojca, żyje w atmosferze strachu, kontroli i braku ciepła rodzinnego. Mimo to zachowuje łagodność i dobre serce. Jest osobą skromną, subtelną i pełną wdzięku.

Eliza kocha Walerego - mężczyznę, który uratował jej życie i zdobył jej zaufanie. Ich uczucie jest szczere i głębokie, a Eliza potrafi być dla ukochanego lojalna i oddana. Choć z pozoru wydaje się nieśmiała, w sytuacjach wymagających stanowczości potrafi bronić swoich uczuć i pragnień.

Relacja z ojcem jest dla niej bardzo trudna. Harpagon traktuje ją jak element majątku i planuje wydać za mąż bez pytania o zdanie. Eliza cierpi z powodu jego despotyzmu, ale zwykle nie przeciwstawia mu się otwarcie, ponieważ boi się jego reakcji i jest wychowana w posłuszeństwie. Mimo to potrafi wyrazić swoją niezgodę i okazuje wewnętrzną siłę, kiedy stawką jest jej miłość.

Eliza symbolizuje w komedii dobroć, niewinność i romantyczność w świecie zdominowanym przez chciwość i egoizm jej ojca. Jej postać pokazuje, że nawet w trudnych warunkach można zachować wrażliwość, uczciwość i zdolność do prawdziwego uczucia.

Eliza:

• córka Harpagona
• zakochana w Walerym
• łagodna, rozsądna, podporządkowana

Walery – charakterystyka bohatera

Walery to młody, szlachetny i inteligentny mężczyzna, który pracuje u Harpagona jako zarządca domu. W rzeczywistości jednak nie jest zwykłym sługą - przybrał tę rolę, aby być blisko swojej ukochanej Elizy, córki Harpagona. Jego postawa pokazuje wielką determinację i poświęcenie w imię miłości.

Walery jest uprzejmy, opanowany i elokwentny. Potrafi zdobyć sympatię ludzi dzięki swojej kulturze osobistej oraz taktownemu zachowaniu. W relacjach z Harpagonem wykazuje dużą cierpliwość i spryt - często pochlebia mu i podkreśla swoją lojalność, aby zyskać jego przychylność oraz uzyskać zgodę na ślub z Elizą. Mimo że czasem posuwa się do przesadnej uległości, robi to świadomie i z jasno określonym celem.

Cechuje go odwaga i honor. Ostatecznie ujawnia swoje prawdziwe pochodzenie – okazuje się, że jest synem Anzelma, co daje mu szlachecki status. Jego postawa w finale potwierdza, że jest człowiekiem uczciwym i godnym zaufania. Walery reprezentuje w utworze typ bohatera romantycznego i lojalnego, który dla miłości gotów jest pokonać trudności i działać z rozwagą.

Walery:

• kocha Elizę
• inteligentny i lojalny
• okazuje się synem Anzelma

Skąpiec - główne motywy

Motyw skąpstwa

Centralny problem utworu – obsesja Harpagona niszczy relacje rodzinne i prowadzi do konfliktów.

Konflikt pokoleń

Młodzi pragną miłości i wolności, podczas gdy Harpagon kieruje się wyłącznie własnym interesem.

Pieniądze wobec uczuć

Dla ojca to pieniądz jest wartością nadrzędną; młodzi bohaterowie reprezentują świat uczuć i moralności.

Maski społeczne

Postacie często udają kogoś, kim nie są – dla bezpieczeństwa, interesu czy miłości.

Skąpiec - problematyka utworu

Najważniejsze zagadnienia poruszane w „Skąpcu”:

Skąpstwo i chciwość

Centralnym tematem komedii jest chorobliwa obsesja na punkcie pieniędzy. Harpagon przedkłada majątek nad relacje rodzinne, uczucia i zdrowy rozsądek. Molier ukazuje, jak chciwość wypacza człowieka, niszczy więzi i prowadzi do absurdalnych zachowań.

Konflikt pokoleń i brak miłości w rodzinie

Relacje w domu Harpagona są pełne strachu i dominacji. Ojciec nie liczy się z uczuciami swoich dzieci, narzuca im decyzje dotyczące małżeństwa i traktuje ich jak element własnego majątku. Utwór ukazuje brak ciepła i zrozumienia w rodzinie rządzonej przez pieniądz.

Miłość a interes ekonomiczny

Zestawiono tu dwa różne podejścia do związku:

• Eliza i Walery oraz Kleant i Marianna kierują się prawdziwym uczuciem.
• Harpagon traktuje małżeństwo jak transakcję - chce ożenić się z młodą Marianną, bo „mało je i mało kosztuje”.

Dramat pokazuje, jak pieniądze mogą wypaczyć rozumienie miłości.

Obłuda i fałsz społeczny

Postacie, aby poradzić sobie z tyranią Harpagona, często uciekają się do kłamstw, podstępów i intryg. Ukazuje to moralność społeczeństwa, w którym pieniądz staje się najwyższą wartością.

Satyra na społeczne wady

Molier, zgodnie z tradycją komedii, demaskuje ludzkie słabości: chciwość, egoizm, pazerność, hipokryzję i głupotę. Postać Harpagona staje się karykaturą skąpca, a humor służy ujawnieniu prawdy o ludzkich przywarach.

Wolność jednostki a tyrania rodzicielska

Utwór porusza temat prawa dzieci do samodzielnego wyboru drogi życiowej i partnera. Harpagon, reprezentujący przestarzały model władzy ojcowskiej, tłumi wolność swoich dzieci, co prowadzi do konfliktów.

Komizm w Skąpcu

Molier wykorzystuje:

• komizm postaci (Harpagon – karykatura skąpca)
• komizm sytuacyjny (kradzież szkatułki, która wywołuje lawinę nieporozumień)
• komizm słowny (przesadzone wypowiedzi Harpagona)

Najważniejsze cytaty

„Oddajcie mi moją szkatułkę!”

„Pieniądz to najwierniejszy przyjaciel człowieka.”

Dlaczego Skąpiec to wartościowa lektura

Utwór Moliera Skąpiec:

• ukazuje ponadczasowe wady ludzkie
• pokazuje, jak chciwość może zniszczyć relacje rodzinne
• uczy dystansu do ludzkich słabości
• jest klasykiem komedii światowej.

Skąpiec – pytania jawne na maturę

Na maturze ustnej zdający powinni umieć omówić poniższe zagadnienia na podstawie „Skąpca” Moliera uwzględniając również wybrany kontekst:

• Czy dobra materialne czynią człowieka szczęśliwym?
• Przyczyny nieporozumień między rodzicami a dziećmi.

***

Więcej treści maturalnych – Matura od A do Z

Zobacz też Niezbędnik maturzysty

Poznaj dokładnie różne Typy studiów oferowane na polskich uczelniach.

Wybierz najlepszy dla siebie Kierunek studiów oraz uczelnię, która ma go w ofercie.

Miasta akademickie oferują szeroki wachlarz form kształcenia na studiach stacjonarnych, niestacjonarnych, on-line, hybrydowych.

Nasza Wyszukiwarka uczelni, kierunków, typów studiów ułatwi podjęcie decyzji kandydatowi na studia.

Może już teraz planujesz Studia podyplomowe? Wybór programów ze wszystkich dziedzin jest imponujący.