Jak przygotować się do matury z języka obcego

Przedstawiamy obszerną i szczegółową rozmowę z ekspertem, o tym jak kompleksowo przygotować się do matury z języka obcego.

Porady przygotowała Agnieszka Maciejek, która prowadzi w Poznaniu szkołę języka francuskiego L’Apostrophe i od lat pomaga uczniom zdać maturę. Mamy nadzieję, że konkretne porady i sposoby zaproponowane przez naszego specjalistę wykorzystacie podczas własnych zmagań z językiem obcym.

Agnieszka Maciejek: Nauka języka jest trochę jak nauka matematyki: po pierwsze nie można zapominać o podstawach, gdy osiągamy wyższy poziom, i po drugie ułożenie sobie wszystkiego w głowie wymaga czasu i systematyczności. Co prawda czasu do matury nie mamy specjalnie dużo, ale systematyczność zależy już całkowicie od nas. W przygotowaniach do matury będzie nas interesowało siedem zagadnień: cztery kompetencje (rozumienie czytania i mowy, pisanie i mówienie), a także gramatyka, słownictwo i... znajomość struktury pytań maturalnych.

Struktura zadań maturalnych

Pierwszym krokiem przygotowującym nas do matury powinno być po prostu przeczytanie informatora maturalnego (dostępne na stronie CKE): w końcu nikt nie startuje w zawodach sportowych, nie znając ich regulaminu. W dokumencie tym znajdziecie dokładny opis wymagań i przebiegu egzaminu, a także wykaz zagadnień gramatycznych i przykładowe zadania wraz z kluczem. Warto też pobrać z Internetu arkusze maturalne z poprzednich lat, będziecie w ten sposób mieli do dyspozycji wartościowe ćwiczenia z odpowiedziami. Jeśli to możliwe, zakupcie również książkę z zadaniami przygotowującymi do matury.

Słownictwo

Powtarzanie i/lub nauka słownictwa wymaga przygotowania planu: spiszcie wszystkie zagadnienia, np. „nazwy narodowości”, „jedzenie”, „pogoda”, „części ciała”. Informator maturalny odsyła nas do podstawy programowej, ale pomocą może też być po prostu spis treści w podręczniku, którego używacie. Policzcie, ile tygodni zostało Wam do matury, i ustalcie, ile zagadnień powtórzycie tygodniowo. Ale bez złudzeń: nie ustalajcie nic na ostatnie trzy-cztery tygodnie: prawdopodobnie i tak zdarzą się Wam opóźnienia i warto mieć czas w zapasie.

Bądźcie też rozsądni: narodowości wymagają dużo mniej czasu niż ubrania czy jedzenie, więc można je powtarzać jednocześnie z inną grupą słówek. A potem pozostaje systematyczność w powtórkach i ustalenie własnego systemu: możecie się uczyć z samodzielnie zrobionych fiszek, z map myśli, z aplikacji (np. Quizlet). Samo przygotowywanie materiałów pomaga zapamiętać słownictwo, więc nie myślcie, że spisywanie słówek to strata czasu.

Zaglądajcie też do tego, co już powtórzyliście w poprzednich tygodniach: mózg lubi, jak mu się różne rzeczy przypomina.
Ważna podpowiedź: spisujcie słowa, których nie znaliście, a na które się natknęliście w zadaniach i tekstach. Wyrazy to nie produkt jednorazowego użytku: jeśli użyto ich w jednym tekście, to pojawią się w następnym. Jeżeli boicie się, że utkniecie na sprawdzaniu w słowniku każdego niemal słowa, to ustalcie, że z każdego zadania spisujecie 10-15 nowych słówek (weźcie pod uwagę też słowa, których użyto w teście). Jeszcze jedna wskazówka: zróbcie sobie listę zwrotów przydatnych do wyrażania opinii (we francuskim np. je crois que, à mon avis, je suis certain que) i do konstruowania struktury wypowiedzi (np. premièrement, deuxièmement, mais, pourtant). Wynotowujcie je też z tekstów, które czytacie.

Gramatyka

Nieocenioną pomocą będzie wspomniany wcześniej, umieszczony w informatorze maturalnym spis zagadnień gramatycznych. Odkreślajcie z niego rzeczy dla Was już oczywiste, zrozumiałe, i zaznaczajcie te, które musicie jeszcze utrwalić, albo te, których jeszcze nie znacie. Starajcie się być samodzielni: nie trzymajcie się sztywno tabelki, możecie decydować o kolejności powtarzanych tematów.

Jeśli nie dysponujecie materiałami do powtórek, zajrzyjcie na stronę www.lepointdufle.net, gdzie znajdziecie logicznie ułożone ćwiczenia na słownictwo i na gramatykę. Ogromną pomocą będą też „odmieniacze” (np. http://leconjugueur.lefigaro.fr/), czyli strony, na których znajdziecie pełną odmianę każdego czasownika. Nie ufajcie jednocześnie chałupniczym stronom internetowym.

I jeszcze jedno: zacznijcie robić sobie spis czasowników i przymiotników wraz z towarzyszącymi im przyimkami (np. renoncer à faire qqch). Znajdziecie oczywiście w internecie całe mnóstwo list takich czasowników i przymiotników, ale będzie Wam dużo łatwiej uczyć się z samodzielnie przygotowywanego i stopniowo wydłużanego słowniczka niż z pobranej listy, którą pewnie na dodatek musielibyście tłumaczyć. Przyimki są niebywale istotne i... bardzo lubiane przez autorów testów maturalnych.

Rozumienie ze słuchu

Nie ma co się łudzić, że do osłuchania się z językiem (nie tylko francuskim) wystarczą Wam lekcje w szkole, musicie zacząć pracę w domu. Zacznijcie słuchać radia (www.rfi.fr, www.franceinfo.fr, www.franceinter.fr, http://www.europe1.fr/), choćby przez kilka minut dziennie. Gdy trochę przywykniecie, po dwóch-trzech tygodniach, zajrzyjcie na stronę http://www1.rfi.fr/lffr/statiques/accueil_apprendre.asp, na której w zakładce „Fait du jour” znajdziecie setki zadań bardzo zbliżonych do maturalnych, a do każdego z nich – odpowiedzi i transkrypcję.

Pamiętajcie, że zawsze na koniec trzeba wysłuchać nagrania, czytając jednocześnie jego tekst, dzięki czemu zobaczycie to, czego nie usłyszeliście lub co źle zrozumieliście. Również z tych zadań wynotujcie zawsze 10-15 nowych słówek. Nie ograniczajcie się na początku do dwukrotnego wysłuchania nagrań i słuchajcie ich tyle razy, ile potrzebujecie. Z czasem, gdy będziecie więcej rozumieć, zredukujcie tę liczbę do dwóch.

Rozumienie tekstu pisanego

Gdy będziecie odpowiadać na pytania do tekstu, zaznaczcie zawsze fragment, który skłonił Was do takiej, a nie innej odpowiedzi. Ponowna lektura będzie łatwiejsza i będziecie mogli w pewnym sensie sprawdzić samych siebie.

Ale jak ćwiczyć na co dzień? W końcu każdego dnia nie rozwiązujemy testów maturalnych? Podobnie jak z odsłuchami, z tekstem trzeba się oswoić: polubcie na Facebooku jakieś francuskojęzyczne profile (dlaczego nie coś związanego z Waszymi zainteresowaniami?). Wchodźcie też na strony francuskojęzycznych gazet czy stacji telewizyjnych, np. www.lemonde.fr, www.lefigaro.fr, www.lesoir.be, www.france24.com/fr/. Już na początku można się zdziwić, jak wiele się rozumie, nawet jeśli nie jest się najbardziej sumiennym frankofanem.

Zapoznajcie się też z portalem www.voxeurop.eu, który prezentuje artykuły z prasy europejskiej profesjonalnie przetłumaczone i dostępne jednocześnie w dziesięciu wersjach językowych, w tym po polsku i francusku: otwórzcie sobie ten sam tekst w dwóch wersjach i czytajcie na zmianę wersję francuską i polską, żeby zobaczyć, co i na ile dobrze rozumiecie.

Wypowiedź pisemna i ustna

Tutaj przed Wami największa trudność, bo do kompetencji „produkcji” potrzebny jest jakiś odbiorca, najczęściej nauczyciel. Wykorzystujcie każdą okazję do napisania czegoś (choćby nie było to zadanie typowo maturalne) i do odzywania się na lekcji. Poproście nauczyciela, może zechce Wam pomóc i przeczytać Wasze dodatkowe prace?

Jeśli chodzi o mówienie, to ćwiczcie prezentacje maturalne w domu, na głos (rodzinie zazwyczaj da radę wytłumaczyć, dlaczego mówicie sami do siebie). W pierwszym zadaniu w zastawie zwróćcie zawsze uwagę na to, kto zaczyna rozmowę: Wy czy egzaminator. Pamiętajcie też, żeby nie rozmieniać się na drobne i nie popadać w dygresje, tylko wspomnieć (możliwie dosłownie) cztery zaznaczone tematy.

Drugie zadanie, polegające na opisaniu wybranego zdjęcia, jest najłatwiejsze do codziennych ćwiczeń, bo zdjęcia otaczają nas z każdej strony. Wystarczy wejść na jakikolwiek serwis (np. na jednen z wcześniej przeze mnie zaproponowanych) i spróbować omówić znalezione tam fotografie.

Trzecie zadanie (pamiętajcie, że musicie skomentować w nim i wybraną przez Was opcję, i propozycje, które odrzucacie), jak i dwa poprzednie, będzie łatwiejsze do zrealizowania i lepiej ocenione, jeśli w swojej wypowiedzi użyjecie zwrotów służących do wyrażania opinii i nadacie mu właściwą strukturę (mówiłam o tym przy okazji pracy nad słownictwem).
Nie wahajcie się też poprosić o pomoc i materiały nauczycieli innych języków: nauczyciel angielskiego nie pomoże Wam w kwestii języka francuskiego, ale tematy maturalne i struktura zadań są uniwersalne dla wszystkich języków.

Wreszcie dwie uwagi końcowe

Po pierwsze rozwiązując zadania, zawsze zacznijcie od przeczytania pytań: nakierują Was one na to, co będzie ważne i nieraz podpowiedzą słownictwo.

Po drugie wracam do tego, od czego zaczęłam: systematyczność – Waszym wrogiem jest stres, chaos i nieregularność. Zacznijcie pracę już teraz, a unikniecie chaosu i nieregularności (stresu niestety wyeliminować się nie da). Pracujcie codziennie po kawałku, a jeśli zdarzy się Wam tygodniowa przerwa, to nie katujcie się założeniem „jutro wszystko nadrobię”: wróćcie do pracy i zróbcie po prostu dwa-trzy zadania więcej niż zazwyczaj.

Agnieszka Maciejek ukończyła studia magisterskie na kierunku filologia romańska (specjalność dydaktyka) na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Pracuje jako lektorka i tłumaczka oraz konsultantka ds. języka francuskiego, prowadzi szkołę języka francuskiego L’Apostrophe. Z jej usług korzystały takie podmioty jak m.in.: Franklin Templeton Investments, Telekomunikacja Polska SA,/Orange, Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu, czy ESKK.