Tłumacz

Aby zostać tłumaczem, nie wystarczy biegle znać język obcy. Konieczny jest talent językowy w dziedzinie komunikacji słownej. Tłumacz, musi dysponować wiedzą znacznie szerszą niż tylko językowa, obejmującą kulturę, literaturę, sztukę, prawo, obyczaje czy religię obszaru językowego, w którym się porusza.

Tłumaczowi potrzebna jest wyobraźnia, doskonałe umiejętności interpersonalne, dokładność i precyzja w wysławianiu się, wrażliwość na słowo.

W przypadku tłumacza symultanicznego, pożądana jest odpowiednia prezencja i kultura bycia, a także refleks i umiejętność koncentracji. Tłumacz przysięgły musi czuć szczególną odpowiedzialność za słowo. Z kolei tłumacz powinien mieć dar przekładania nie tylko słów, ale i wyobrażeń, kontekstów kultury, w pewnym sensie i melodii języka.

Status społeczny tłumacza

Profesja tłumacza postrzegana jest najbardziej prestiżowa wśród filologów i niezwykle atrakcyjnych. Dzięki swej pracy tłumacz pojawia się w ciekawych miejscach, w trakcie interesujących wydarzeń. Jako autor tłumaczeń literackich jest znany z książek oraz czasopism. Jako tłumacz przysięgły należy do grupy wolnych zawodów szczególnie wysoko pozycjonowanych i nieźle wynagradzanych. Dlatego zawód ten należy do elitarnych, cieszących się szacunkiem i uznaniem.

Jak zostać tłumaczem?

Droga do zwodu tłumacza jest ściśle określona. Można nim zostać kończąc studia filologiczne dowolnej specjalności na jednym z uniwersytetów, bądź w uczelni niepublicznej.
Część z nich proponuje specjalności translatologiczne wybierane na wyższych latach studiów, ale generalnie ośrodków kształcenia tłumaczy nie jest w Polsce wiele.

Filologia obca jest kierunkiem trudnym, wymagającym intensywnej pracy. Studia trwają trzy lub pięć lat i kończą się uzyskaniem odpowiednio tytułu licencjata lub magistra. Od początku studenci mają wszystkie zajęcia w języku obcym. Studia filologiczne zaczynają się od takich przedmiotów obowiązkowych, jak fonetyka i wymowa, historia literatury danego kraju, wiedza o kulturze danego obszaru językowego, gramatyka opisowa, historyczna, a nawet dialektologia. Najważniejsze są bloki przedmiotów gramatycznych oraz literackich. Na wszystkich studiach filologicznych można wybrać orientację między językoznawczą a literaturoznawczą. Przyszły tłumacz musi wiedzieć równie dużo o języku, co o literaturze i kulturze.

W programie studiów lingwistycznych czy filologicznych ze specjalnością translatoryczną proponuje się podobne przedmioty. Zazwyczaj od początku studenci muszą zdeklarować wybór konkretnej specjalności translatoryki, którą będą się zajmować. Do wyboru są specjalności tłumaczy konferencyjnych, przekładu literackiego, przekładu słowa żywego i tłumaczenia pisemnego tekstów specjalistycznych.

Wśród nauczanych tu dziedzin można wymienić główne bloki: strategie i techniki tłumaczenia, nowoczesny warsztat tłumacza i najnowsze środki techniczne. Z przedmiotów czysto translatologicznych należy zaliczyć tłumaczenie ustne, w ramach którego odbywają się sesje tłumaczeniowe. Ćwiczenia prowadzone są z wykorzystaniem autentycznych materiałów w formie tekstów, nagrań magnetofonowych i taśm wideo. Do tego dochodzi stylistyka języka polskiego techniki werbalne, szkolenie głosu, retoryka komunikacyjna, tłumaczenie dialogów filmowych, problemy interkulturowe w przekładzie.

Studia kończą się egzaminem magisterskim, który wygląda inaczej niż na typowej filologii, bo zdaje się go praktycznie, prowadząc tłumaczenie symultaniczne i konsekutywne (gdy prelegent skończy swoją wypowiedź) z języka kierunkowego i na język kierunkowy.

Gdzie do pracy?

Tłumacz ma wiele możliwości podjęcia pracy. Wysokiej klasy profesjonaliści niezbędni są w kontaktach rządowych, samorządowych, administracyjnych. Również prywatne firmy są miejscem, gdzie tłumacze są poszukiwani.

Inne możliwości to tłumaczenia filmów czy instrukcji sprzętów. Atutem tej pracy jest to, że można ją wykonywać w domu i samodzielnie organizować sobie plan dnia. Można postawić na opanowanie specyficznego słownictwa konkretnej branży i zostać specjalistą w tej węższej dziedzinie.

Miejsca pracy dla tłumacza są w urzędach państwowych, dużych redakcjach gazet i czasopism, radiu czy telewizji. Specyficzną stroną tego zawodu są tłumaczenia literackie, najczęściej w formie zleceń od wydawnictw. Są intratne, na pewno dają dużo zadowolenia, ale dodatkowo wymagają literackiego wyczucia, a czasem talentu.

Wielu tłumaczy pracuje na zasadzie zleceń na tłumaczenia symultaniczne lub kabinowe. Ta bardzo trudna forma tłumaczeń wymaga nie tylko doskonałej znajomości języka, ale również bardzo dużej koncentracji, refleksu i podzielności uwagi.

Wreszcie w Polsce można zostać tzw. tłumaczem przysięgłym. Droga do tego jest jednak dłuższa, bo po studiach trzeba zdać egzamin organizowany przez Stowarzyszenie Tłumaczy Polskich i dopiero potem można zacząć działalność. Praca tłumacza przysięgłego, ze względu na nielicznych przedstawicieli tego zawodu, jest intratna i gwarantuje większą stabilizację.

Zarobki tłumaczy

Stawki w tej branży są bardzo zróżnicowane. Zależą od formy tłumaczenia, specyfiki języka, kierunku tłumaczenia (język obcy na polski lub odwrotnie). W przypadku wyjazdów normą jest pokrywanie przez zleceniodawcę kosztów podróży i utrzymania. Tłumacz na etacie pracujący w firmie może zarobić od 2,8 tys. do 6 tys. złotych netto. Większe dochody osiągają osoby, które pracują w firmach prywatnych i administracji publicznej na stanowisku tłumacza. Ich miesięczne dochody osiągają pułap kilku, a nawet kilkunastu tysięcy złotych.